معافیت پزشکی یکی از انواع رایج و مهم معافیت از سربازی است.
خدمت سربازی در ایران برای کسانی که درگیر بیماریهای جسمی و روانی هستند، اجباری نیست و
این دسته از افراد اگر شرایط لازم را داشته باشند می‌توانند
طبق قوانین نظام وظیفه عمومی در خصوص معافیت پزشکی و
با توجه به نوع و شدت بیماری از رفتن به خدمت سربازی به طور دائم معاف شوند یا
حتی برای مدتی معافیت موقت بگیرند تا بتوانند روند درمانی خود را تا صحت کامل دنبال کنند.
در این مقاله قصد داریم به روند کامل، شرایط و قوانین معافیت پزشکی بپردازیم.
چه کسانی مشمول معافیت پزشکی می‌شوند؟
پیش از همه باید بدانید که لازم است تمامی مشمولین نظام وظیفه معاینه پزشکی شوند،
حتی اگر درخواست معافیت پزشکی هم ندارند.
بهترین راه برای اطلاع از شرایط معاینه و معافیت پزشکی مراجعه به «آئين‌نامه معاينه و معافيت پزشكي مشمولان خدمت وظيفه عمومی» است که در تاریخ 1375.02.23 مصوب شده و به تدریج الحاقیه‌هایی بر آن افزوده شده است.
یکی از مراحل مهم در فرآیند اعزام مشمولان خدمت وظیفه، ارزیابی وضعیت جسمی و روانی آنها از طریق معاینه پزشکی است.
این معاینات به منظور تعیین توانایی مشمولان برای انجام خدمت نظام وظیفه و بررسی شرایط بهداشتی و پزشکی آنها انجام می‌شود.
برای آشنایی با انواع معافیت سربازی حتما این مقاله را بخوانید.
تقسیم‌بندی مشمولان از نظر وضعیت جسمی و روانی
طبق این آیین‌نامه مشمولان خدمت وظیفه بر اساس شرایط جسمی و روانی‌شان به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
| دسته‌ها | توضیحات |
| دسته اول | این گروه از افراد به طور کلی از نظر جسمی و روانی سالم بوده و توانایی انجام خدمت دوره‌ای خود را دارند. |
| دسته دوم | افرادی که به دلیل نقص عضو یا بیماری نمی‌توانند از سلامت کامل برخوردار باشند، اما قادر به انجام خدمات در زمینه‌های غیررزمی خواهند بود. این افراد می‌توانند در فعالیت‌هایی که نیاز به توان جسمانی کمتر دارند، مشغول به خدمت شوند. تشخيص مشمولان این دسته چنانچه بطور باليني قابل‌تشخيص باشد باید توسط شورای پزشکی مربوطه تعیین شود و در غير اين صورت با شوراي پزشكي بهداري يا بيمارستان نيروي مربوطه مي‌باشد. |
| دسته سوم | این دسته شامل افرادی است که به دلیل بیماری یا مشکلات جسمی و روانی موقت، قادر به انجام خدمت در دوره ضرورت نیستند. |
| دسته چهارم | افرادی که به دلیل نقص عضو یا بیماریهای جسمی و روانی دائمی نمی‌توانند به هیچ وجه خدمت نظامی خود را انجام دهند. |
پس از انجام معاینه و تشخیص وضعیت مشمول، شوراهای پزشکی موظفند تا
نتایج را در فرم‌های مخصوص به همراه عکس مشمول ثبت کنند.
در این فرم‌ها، علاوه بر ذکر نوع بیماری و بند قانونی مربوط به معافیت، مشخصات کامل پزشک معاینه‌کننده نیز درج می‌شود تا صحت و سقم نتایج تایید شود.
قوانین مربوط به معاینه و معافیت مشمولان وظیفه عمومی
در فصل دوم آیین‌نامه فوق‌الذکر، در بخش اول به قوانین مربوط به معاینه مشمولان وظیفه عمومی اشاره شده است:
اهمیت معاینه اولیه
هر مشمولی که خود را برای انجام خدمت معرفی می‌کند، باید ابتدا توسط پزشک اولیه معاینه شود.
پزشک اولیه می‌تواند از میان پزشکان نیروهای مسلح یا در صورت نبود این پزشکان، از پزشکان غیرنظامی که صلاحیت آنها به وسيله بهدارd و فرماندار يا بخشدار محل تأیید شده است، انتخاب شود.
تشخیص وضعیت جسمی و روانی
پزشک اولیه مسئول است تا وضعیت جسمی و روانی مشمول را بررسی کرده و
بر اساس تشخیص خود، اگر به نظر برسد که مشمول در دسته‌های دوم، سوم یا چهارم از نظر وضعیت جسمی و روانی قرار دارد، او را برای معاینه دقیق‌تر به شورای پزشکی ارجاع دهد.
بررسی اعتراضات
اگر مشمول به نظر پزشک اولیه معترض باشد، می‌تواند درخواست کند تا برای بررسی بیشتر به شورای پزشکی معرفی شود.
در این مرحله، نظرات اعضای شورای پزشکی مورد توجه قرار می‌گیرد و رأی اکثریت آنها معتبر خواهد بود.
وظایف شورای پزشکی
در فرآیند معاینه مشمولان خدمت وظیفه، مسئولیت تشکیل شورای پزشکی بر عهده فرماندار هر شهرستان است.
شبکه بهداشت و درمان شهرستان باید سه پزشک را با هماهنگی نیروهای نظامی و انتظامی به فرمانداری معرفی کند.
پس از تأیید فرماندار، این پزشکان در شورای پزشکی وظیفه عمومی شهرستان فعالیت خواهند کرد.
اگر تشکیل شورای پزشکی در شهرستان امکان‌پذیر نباشد،
فرماندار موظف است ترتیبی اتخاذ کند که مشمولان در نزدیک‌ترین شهرستان معاینه شوند.
این شورا مسئول ارزیابی وضعیت جسمی و روانی مشمولان است تا تصمیمات مناسب برای خدمت یا معافیت اتخاذ شود.
در شورای پزشکی، مشمولان به طور دقیق‌تری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
این شورا متشکل از پزشکانی است که از سوی فرماندار یا مقامات مسئول معرفی شده‌اند و
نظرات این شورا برای تعیین معافیت یا اعزام به خدمت مشمولان قطعی است.
پزشک معاين اوليه كه در مورد انجام خدمت دوره ضرورت و يا معافيت مشمولي اظهارنظر نموده باشد
مجاز به اظهارنظر مجدد درباره همان مشمول در شورای پزشكي نیست.
ارجاع به شورای عالی پزشکی
مشمولانی که در شورای پزشکی شهرستان پس از معاینه بالینی معاف از خدمت تشخیص داده نشوند و
طبق نظر شورا یا رئیس واحد وظیفه عمومی یا به دلیل اعتراض مشمول نیاز به معاینه تخصصی داشته باشند،
باید توسط رئیس حوزه به نزدیک‌ترین مرکز مجهز وزارت بهداشت یا بیمارستان‌های نیروهای مسلح معرفی شوند.
پس از انجام معاینه تخصصی، نتایج به شورای پزشکی شهرستان ارسال می‌شود تا تصمیم‌گیری نهایی انجام گیرد.
اگر مشمول همچنان به نظر شورا اعتراض داشته باشد، نتایج معاینه تخصصی با تأمین هزینه‌ها از سوی مشمول، به شورای عالی پزشکی استان ارسال می‌شود تا تصمیم نهایی اتخاذ گردد.
مشمولاني كه توسط شوراي عالی پزشكي معاينه و معاف از خدمت تشخيص داده نشوند به خدمت اعزام خواهند شد و
دیگر حق اعتراض به نظر شورا را ندارند.
تغییر وضعیت مشمولان پس از معاینه
اگر پس از انجام معاینه در شورای پزشکی و قبل از اعزام، وضعیت جسمی یا روانی مشمول تغییر کند،
او مجدداً باید تحت ارزیابی قرار گیرد.
در صورت تأیید عدم توانایی در انجام خدمت، شورا برای اتخاذ تصمیمات لازم اقدام خواهد کرد.
معافیت موقت و دائمی
در صورتی که مشمول به دلیل بیماری یا نقص عضو به طور موقت قادر به انجام خدمت نباشد،
ممکن است معافیت موقت به وی تعلق گیرد. این معافیت حداکثر به مدت یک سال صادر می‌شود و
در صورت ادامه بیماری، مشمول مجدداً مورد معاینه قرار می‌گیرد.
اگر وضعیت مشمول در سال سوم بهبود نیابد، معافیت دائم به او اعطا خواهد شد.
معافیت برای پزشکان
مشمولان دکتری گروه پزشکی که قادر به انجام فعالیت‌های پزشکی خود نباشند،
از خدمت دوره ضرورت معاف خواهند شد.
همچنین، افرادی که به رغم سلامتی کامل قادر به اشتغال به حرفه پزشکی هستند،
به خدمت اعزام شده و در صورت لزوم، از خدماتی که با وضعیت سلامت آنها مغایرت دارد، معاف خواهند شد.
معافیت مدعیان کفالت
مشمولانی که ادعای کفالت بستگان را دارند، همچنین باید وضعیت خود را به شورای پزشکی مربوطه ارائه دهند تا
نظر این شورا در خصوص نیاز به مراقبت و نگه‌داری بستگان آنها مورد بررسی قرار گیرد و
رأی اکثریت شورا معتبر است.
قوانین مربوط به معاینه و معافیت پرسنل وظیفه در حین خدمت
در فرآیند خدمت وظیفه عمومی، ممکن است برخی از پرسنل وظیفه در طول دوره خدمت خود به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌ها و نقص‌های جسمی و روحی مواجه شوند که نیازمند معاینه و در برخی موارد معافیت از خدمت هستند.
این معافیت‌ها بر اساس مقررات خاصی انجام می‌شود.
تشخیص بیماری‌ها و نقص عضو قبلی در حین خدمت
اگر پرسنل وظیفه در دوران خدمت خود به دلیل بیماری یا نقص عضوی که قبل از اعزام به خدمت ایجاد شده است،
نیاز به معافیت از خدمت داشته باشد،
شورای پزشکی نیروهای مسلح بر اساس معاینه‌ای که انجام می‌دهند، ممکن است این افراد را معاف کنند.
پس از اعلام معافیت، پرسنل وظیفه می‌بایست به حوزه اعزام‌کننده خود بازگشت داده شوند و
از معافیت پزشکی بهره‌مند شوند،
مگر اینکه این تشخیص مورد اعتراض قرار گیرد.
در این صورت، پرونده به شورای عالی پزشکی ارجاع می‌شود و تصمیم نهایی طبق نظر این شورا اتخاذ می‌گردد.
بیمار شدن و نقص عضو در حین خدمت
پرسنل وظیفه‌ای که در حین خدمت به بیماری یا نقص عضوی دچار می‌شوند، باید تحت درمان قرار گیرند.
این درمان باید حداقل ۶ ماه به طول انجامد.
در صورتی که پس از این مدت، پرسنل وظیفه همچنان قادر به انجام وظایف خود نباشد،
طبق نظر شورای پزشکی نیروهای مسلح، از ادامه خدمت معاف دائم خواهند شد.
این مدت درمان جزو خدمت دوره ضرورت محسوب می‌شود.
در صورتی که پرسنل وظیفه در طول این مدت بهبود نیابد و
مدت خدمت او نیز به پایان برسد، می‌تواند کارت پایان خدمت دریافت کند.
پرسنل وظیفه‌ای که در طی خدمت به بیماری‌هایی مبتلا شوند که ناشی از حوادث یا وقایع مرتبط با خدمت است،
اگر از معافیت‌های مربوطه استفاده نکنند و پس از پایان درمان قادر به ادامه خدمت باشند،
مدت بیماری و استراحت پزشكی آنها (اعم از متوالی یا متناوب) به عنوان خدمت دوره ضرورت محسوب می‌شود.
همچنین اگر پرسنل وظیفه در طول خدمت خود بیمار و بستری شوند،
در صورتی که مدت بستری شدن و استراحت پزشکی آنها از یک ماه بیشتر شود،
مدت بیش از یک ماه جزو خدمت دوره ضرورت آنان محسوب نمی‌گردد.
مزایای بیمه نیروهای مسلح و ارجاع به مراکز درمانی
پرسنل وظیفه‌ای که به دلیل بیماری یا نقص عضو ناشی از خدمت از ادامه خدمت معاف می‌شوند،
می‌توانند از مزایای بیمه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند.
همچنین، برای ادامه درمان خود به مراکز درمانی دولتی یا نیروهای مسلح ارجاع خواهند شد تا تحت مراقبت‌های پزشکی لازم قرار گیرند.
لیست بیماریهای معافیت پزشکی
جداول زیر خلاصه‌ای از انواع بیماری‌ها و وضعیت معافیت براساس ماده ۲۹ از آیین‌نامه مربوط به مشمولان خدمت وظیفه عمومی است.
بیماریهای عمومی
جدول زیر فهرستی از بیماریهای عمومی را نشان می‌دهد که ابتلا به آنها می‌تواند موجب معافیت پزشکی شود.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| ۱ | سرطان | از هر نوع و به هر شکل و در هر عضو و در هر مرحله‌ای که باشد خواه درمان شده باشد یا درمان نشده باشد. معاف دائم |
| ۲ | سل | الف) سل ریه فعال: معاف دائم ب) آدنیت‌های سلی: یک سال معاف موقت ج) سل احشاء فعال و ستون فقرات و استخوان‌ها: معاف دائم د) سل ریه بهبودیافته و آدنیت‌های سلی درمان‌شده: خدمات غیررزمی |
| ۳ | جذام | به هر شکل و در هر مرحله: معاف دائم |
| ۴ | سیفیلیس | الف) سیفیلیس حاد: یک سال معاف موقت ب) سیفیلیس مزمن: معاف دائم |
| ۵ | عفونت‌های قارچی ریتین و سایر احشاء مقاوم به درمان | معاف دائم |
| ۶ | تب روماتیسمی و روماتیسم مفصلی حاد | یک سال معاف موقت |
| ۷ | آرتریت‌های مزمن | الف) با تغییر شکل مفصلی و استخوانی: معاف دائم ب) بدون تغییر شکل: خدمات غیر رزمی |
| ۸ | بیماریهای انگلی | الف) مالاریای حاد: یک سال معاف موقت ب) مالاریا مزمن با عوارض احشائی یا کم‌خونی شدید: معاف دائم ج) لیشمانیوز حاد: یک سال معاف موقت د) لیشمانیوز مزمن در صورت عدم پاسخ به درمان: معاف دائم |
| ۹ | عدم کفایت رشد و نمو جسمی و عضلانی | یک سال معاف موقت |
| ۱۰ | بیماریهای قابل‌علاج که مدت درمان آنها بیشتر از یک ماه باشد. | از ۶ ماه تا یک سال معاف موقت |
| ۱۱ | پایین افتادگی احشاء توام با اختلالات عملی | مشمولان عادی و دیپلم: معاف دائم بالاتر از دیپلم: خدمات غیر رزمی |
| ۱۲ | سارکوئیدوزها | معاف دائم |
| ۱۳ | درماتومیوزیت، میوزیت و فیبروزیت‌های وسیع | معاف دائم |
| ۱۴ | طول قد کمتر از ۱۵۰ سانتی‌متر | معاف دائم |
| ۱۵ | هپاتیت مزمن فعال | معاف دائم |
| ۱۶ | هپاتیت مزمن لبولی و مداوم | معاف دائم |
| ۱۷ | ناقلین HBSAG با تست مثبت HBSAG و HBVDNA | معاف دائم |
| ۱۸ | هپاتیت حاد C و D | یک سال معاف موقت |
| ۱۹ | نقص ایمنی سلولی اکتسابی و حاملین ویروس HIV | معاف دائم |
بیماریهای غدد مترشحه داخلی
در جدول زیر می‌توانید فهرستی از بیماریهای غدد مترشحه داخلی را ببینید که ابتلا به آنها می‌تواند موجب معافیت شود.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| ۱ | بیماریهای غده هیپوفیز، آکرومگالی، ژیگانتیسیم، سندرم کوشینگ، دیابت بی‌مزه، آدنوم هیپوفیز، هیپوفانکسیون کلی هیپوفیز | معاف دائم |
| ۲ | بیماریهای غده تیروئید | الف) گواترتوکسییک: معاف دائم ب) هیپرتیروئیدی و هیپوتیروئیدی شدید: معاف دائم ج) گواترهای حجیم با اختلال عملی و فیزیکی: یک سال معاف موقت د) هیپرتیروئیدی خفیف و هیپوتیروئیدی خفیف: خدمات غیر رزمی هـ) ندول‌های گرم: معاف دائم و) تیروئیدیت‌های حاد و مزمن: یک سال معاف موقت ز) گواتر عمل‌شده، خدمات غیر رزمی ح) ندول سرد، معاف موقت یک ساله |
| ۳ | بیماریهای غده پاراتیروئید | هیپروهیپو پاراتیروئیدی: معاف دائم |
| ۴ | بیماریهای غده آدرنال | الف) بیماری آدیسون: معاف دائم ب) فئوکروموسیتوم: معاف دائم |
| ۵ | بیماریهای غدد بیضه | الف) تومورهای بیضه توأم با افزایش یا کاهش فعالیت بیضه: معاف دائم ب) آتروفی شدید هر دو بیضه با کاهش ترشح هورمونی: معاف دائم ج) سندرم کلاین فلتر: معاف دائم |
| ۶ | بیماریهای دیگر غدد | الف) تومور تیموس: معاف دائم ب) تومور اپی فیز: معاف دائم ج) هرمافرودیسم‌ها: معاف دائم |
| ۷ | بیماریهای تغذیه و متابولیک | الف) دیابت قندی: معاف دائم ب) هیپر انسولینیسم: معاف دائم ج) نقرس یا افزایش اسید اوریک با علائم بالینی بارز: معاف دائم هـ) بیماری ویلسون با علائم بالینی مشخص: معاف دائم د) استئومالاسی: معاف دائم |
| ۸ | چاقی مفرط* | الف) اضافه وزن بیش از 60% وزن مناسب: معاف دائم ب) اضافه وزن بین 40% تا 60% وزن مناسب: خدمات غیر رزمی |
| ۹ | ژنیکوماستی شدید | معاف دائم |
* مثال محاسبه چاقی مفرط:
مشمولي كه قدش ۱۷۰ سانتي‌متر است.
72 = 2 + 100 – 170
43.2=6. 0×72
2. 115 = 2 .43 + 72
——
72 = 2+ 100- 170
28.8 = 0.4×72
100.8 = 28.8+ 72
اگر وزن مشمول بيش از اين مقدار باشد معاف دائم می‌شود.
بيماري‌های پوست و بافت‌های زيرپوست
فهرستی از بیماریهای بيماری‌های پوستی مشمول معافیت پزشکی را در جدول زیر ببینید.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | انواع اگزماهای وسیع و شدید | الف) مزمن و مقاوم به درمان: معاف دائم ب) در سایر موارد: خدمات غیر رزمی |
| 2 | عفونت‌های قارچی عمیق و وسیع پوست | الف) مزمن و مقاوم به درمان: معاف دائم ب) کچلی: 6 ماه معاف موقت |
| 3 | هیپرئیدروز (عرق کردن کف دست) شدید | معاف دائم |
| 4 | لیکن پلان پوستی و مخاطی شدید و گسترده | معاف دائم |
| 5 | پسوریازیس کف دست و پا و پسوریازیس‌های شدید و گسترده و انورس | معاف دائم |
| 6 | سل‌های پوستی | معاف دائم |
| 7 | لوپوس اریتماتوسیستمیک و لوپوس اریتماتودیسکویید | معاف دائم |
| 8 | خال‌های پیگماته آنژیوم‌های وسیع و غیرقابل عمل | الف) توأم با اختلالات عملی و یا در سر و صورت که کراهت منظر ایجاد کرده باشد: معاف دائم ب) در سایر موارد: خدمات غیررزمی |
| 9 | میکوزیس فونکوئید و سایر لنفومای پوستی و پاراپسوریازیس با پلاک‌های بزرگ | معاف دائم |
| 10 | سیاتریس‌های جلدی درصورتی که وسیع و ضخیم بوده یا چسبندگی با اطراف داشته باشد. | معاف دائم |
| 11 | اسکلرودرمی‌ها- آتروفی‌های پوستی درصورتی که وسیع و پیش‌رونده باشند. | معاف دائم |
| 12 | ویتیلیگو گسترده صورت و یا هر دو دست و یا بیش از 40٪ کل بدن | معاف دائم |
| 13 | عوارض پوستی شدید که در اثر اختلالات عروقی ایجاد شده باشد مانند فلبیت‌های عمقی و سطحی که با ورم مزمن اندام توأم باشد. | معاف دائم |
| 14 | هیپودرمی‌ها، ندولر و شدید و منتشر و مقاوم و توأم با علائم سیستمیک | معاف دائم |
| 15 | درماتیت‌های بولوز غیرمیکروبی اکتسابی و درماتیت‌های بولوز مادرزادی و آکرودرماتیت‌های مزمن هالوپو، آکرودرماتیس، آنتروپاتیکا | معاف دائم |
| 16 | هیپرکراتوز کف هر دو دست و یا هر دو پا | الف) شدید: معاف دائم ب) خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 17 | فرونکولوز شدید و وسیع | 1 سال معاف موقت |
| 18 | بیماریهای پوستی که در حین انجام خدمت وظیفه یا در اثر حساسیت و یا مسمومیت نسبت به مواد شیمیایی (شغلی، دارویی، جنگی) ایجاد شده باشد و به درمان مقاوم باشد | معاف دائم |
| 19 | کهیر | الف) همراه با آنژیوادم: معاف دائم ب) در سایر موارد: خدمات غیر رزمی |
| 20 | آلوپسی آرآتا همراه با کراهت منظر یا توتالیس و یا یونیورسالیس | معاف دائم |
| 21 | بیماریهای کلاژن: اسکلرودرمی‌ها، پلی آرتریت نودوزا، واسکولیت‌های لنفوسیتی، واسکولیت‌های دارویی درصورتی که وسیع بوده و سبب اختلال عملی گردند. | معاف دائم |
| 22 | انواع آگنه وقتي كه شديد باشد و يا منظره صورت را تغيير دهد و يا اينكه ناحيه وسيعي از گردن، كتف ها، سينه و پشت را فراگرفته باشد. | معاف دائم |
| 23 | ليشمانيوز (سالك پوستي) | الف) فعال: شش ماه معاف موقت ب) درصورتيكه پس از بهبودي كراهت منظر يا اختلال عملي اعضاء را ايجاد نمايد: معاف دائم |
| 24 | ساركوئيدوز پوست | معاف دائم |
| 25 | بيماري ژنودرماتوز مانند توبروزاسكلروزيس، ركلين هوزن، آلبينيسم، اكتيوزمادرزادي، كزرودرماپيكمانتوزا، پورفيري | معاف دائم |
| 26 | ايكتيوز گسترده مادرزادي يا اكتسابي | معاف دائم |
بیماریهای داخلی مغز و اعصاب (نورولوژی)
در جدول زیر نام بیماریهای مغز و اعصابی را می‌بینید که موجب معافیت پزشکی سربازی می‌شوند.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | اختلالات استحاله‌ای سلول‌های عصبی (مانند فریدریش) | معاف دائم |
| 2 | اختلالات تعادلی مخچه‌ای | معاف دائم |
| 3 | انواع میلیت‌ها و سکل آنها | الف) شدید: معاف دائم ب) خفیف (در حد 4 براساس طبقه‌بندی بین‌المللی): خدمات غیر رزمی |
| 4 | مولتیپل اسکلروزیس (MS) | معاف دائم |
| 5 | انواع صغر عضلانی عضلات بزرگ | معاف دائم (مشروط بر اینکه اختلال شدید و مشهود ایجاد کرده باشد) |
| 6 | انواع مبوپاتی‌های اولیه و ثانویه | معاف دائم |
| 7 | اختلالات مادرزادی سیستم اعصاب مرکزی | معاف دائم |
| 8 | انواع پاراپلژی‌ها، پاراپارزی‌ها، همی‌پلژی‌ها، همی‌پارزی‌ها و منوپلژی‌ها | معاف دائم |
| 9 | انواع اختلالات و حرکات غیرطبیعی عضوی مربوط به دستگاه خارج هرمی | معاف دائم |
| 10 | انواع صرع (با اثبات کلینیکی یا پاراکلینیکی) | معاف دائم تبصره: در صورت عدم اثبات، اعزام به خدمت غیر رزمی و در صورت ثابت شدن صرع در حین خدمت: معاف دائم |
| 11 | انواع پلی‌نوریت‌های بهبود نیافته و سکل آنها | معاف دائم (با تأیید الکترودیاگنوزیس) |
| 12 | انواع نوروفیبروماتوزها | الف) شدید (اختلال عملکرد، کراهت منظر): معاف دائم ب) خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 13 | سابقه مننژیت‌های مزمن و سکل انواع مننژیت | معاف دائم (با داشتن اختلال عملی و عصبی و اثبات در مراکز درمانی دانشگاهی یا نظامی) |
| 14 | انواع نورالژی‌ها | معاف از رزم |
| 15 | انواع فلج اعصاب کرانیال | الف) شدید و مقاوم به درمان با اثبات کلینیکی یا پاراکلینیکی: معاف دائم ب) بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 16 | انواع سکته‌های مغزی و ضایعات عروقی مغز | الف) با عارضه عصبی (ارگانیك یا غیرارگانیك): معاف دائم ب) بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 17 | بیماری میاستنی گراویس (با اثبات کلینیکی یا پاراکلینیکی) | معاف دائم |
| 18 | تورتیکولی | معاف دائم |
| 19 | بیماریهای روانی ناشی از جنگ و حوادث (موج‌گرفتگی، پسیكوزها) | الف) استقرار یافته: معاف دائم (با اثبات در بیمارستان‌های نظامی یا دانشگاهی توسط دو نفر روانپزشک) ب) عدم استقرار: خدمات غیر رزمی |
| 20 | اختلال رفتار (عدم تعادل عصبی و روانی) و کژخوئی‌ها | معاف دائم |
| 21 | انحرافات اخلاقی و جنسی (مانند ترانس‌سکسوالیسم) | معاف دائم |
بیماریهای روانپزشکی
دسته دیگری از بیماری‌ها که منجر به کعافیت پزشکی می‌شوند، بیماریهای روانپزشکی هستند که فهرست آن در جدول زیر می‌بینید.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | انواع پسیكوزها (اسكیزوافكتیو، اختلالات هذیانی، پسیكوزهای آتیپیک مزمن) | معاف دائم |
| 2 | اختلالات خلقی | الف) شدید در فاز مانیک یا فاز افسردگی (حادی یا مزمن): معاف دائم ب) اختلال افسردگی اساسی: معاف دائم ج) انواع اختلال خلقی افسردگی خفیف (دیس تایمی و سایکلوتایمی)، اختلال خلقی نوع دوم (هیپومانیا) که با دارو تحت کنترل باشد و تهدیدی برای خود یا اطرافیان نباشد: معاف از رزم |
| 3 | انواع اختلالات شخصیتی | الف) سايكوپات، مرزی و اسکیزوئید: معاف دائم ب) انواع دیگر اختلال شخصیت که ناتوان‌کننده باشد: معاف دائم ج) در صورتی که ناتوان‌کننده نباشد: معاف از رزم |
| 4 | انواع نوروزهای شدید و مقاوم به درمان و مزاحم | معاف دائم |
| 5 | انواع نقیصه‌های عقلانی و کند ذهنی‌ها (عقب‌ماندگی‌ها) | الف) با ضریب هوشی زیر 60: معاف دائم ب) با ضریب هوشی بین 60 تا 75: معاف از رزم |
| 6 | اختلالات تکلم و لکنت زبان (با علت روانی یا نورولوژیک) | الف) در صورت شدید بودن: معاف دائم ب) در موارد خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 7 | بیماریهای روانی ناشی از جنگ و حوادث | الف) در صورتی که استقرار یافته باشد (با اثبات در مراکز درمانی نظامی یا دانشگاهی توسط دو نفر روانپزشک): معاف دائم ب) در صورت عدم استقرار: خدمات غیر رزمی |
| 8 | اختلال رفتار (عدم تعادل عصبی و روانی) و کژخوئی‌ها | معاف دائم |
| 9 | اختلالات کنترل تکانه | معاف دائم |
| 10 | تیك‌های (تكانه‌های) ضعيف و گذرا مثل پلك زدن و … | معاف از رزم |
بیماریهای جراحی مغز و اعصاب
برخی از جراحی‌های مغز مشمول معافیت پزشکی می‌شوند که در جدول زیر می‌بینید.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | معایب ستون فقرات (مادرزادی یا اکتسابی) | الف) در موارد شدید با اشکال عملی: معاف دائم ب) در موارد خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 2 | اسپوندیلولیزیس و اسپوندیلولیستزیس | معاف دائم |
| 3 | انواع هرنی دیسکال (عملی و غیرعملی) | معاف دائم (در مورد بیماران عمل شده، انجام میلوگرافی یا MRI ستون فقرات ضروری است) |
| 4 | تومورهای استخوانی خوش‌خیم ستون فقرات | الف) در صورت اختلال عملی: معاف دائم ب) بدون اختلال عملی: خدمات غیر رزمی |
| 5 | انواع شکستگی‌های تازه مهره‌ها (بدنه، تیغه، زوائد مفصلی) | معاف دائم |
| 6 | تغییر شکل‌های مادرزادی و واضح جمجمه مانند هیدروسفالی، میکروسفالی | معاف دائم |
| 7 | اختلالات عروقی مغز مانند آنوریسم و A.V.M | معاف دائم |
| 8 | سابقه عمل جراحی روی مغز | معاف دائم |
| 9 | کمپرس‌های نخاعی (تومورهای مهره‌ها، عفونت‌ها، آراکنوئیدیت‌ها) | معاف دائم |
| 10 | هر نوع جسم خارجی در داخل جمجمه و کانال نخاعی | معاف دائم |
| 11 | دنده گردنی | الف) با عوارض شدید: معاف دائم ب) بدون عوارض: خدمات غیر رزمی |
| 12 | نوراسیک اوت لند سندرم | معاف دائم |
| 13 | انواع خونریزی‌های سر برمننژه | الف) با عارضه عصبی (ارگانیک یا غیرارگانیک): معاف دائم ب) بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 14 | تروماهای عصبی (فلج اعصاب) | الف) فلج اعصاب با اختلال عملی و ناتوان‌کننده: معاف دائم ب) صدمات عصبی حسی: خدمات غیر رزمی |
بیماریهای ریه و قفسه صدری
یکی دیگر از بیماریهای مهم ایجاد معافیت پزشکی، دسته بیماریهای ریه و قفسه صدری است.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | تغییر شکل و نقص‌های مادرزادی حجاب حاجز (نبودن دیافراگم یا فلج حجاب حاجز) | معاف دائم |
| 2 | تغییر شکل‌های مادرزادی قفسه صدری مانند سینه فرورفته (سینه قیفی شکل)، جناغ برجسته یا فقدان عضلات تنفسی | الف) با اختلال بالینی واضح در عملکرد قلب یا ریه: معاف دائم ب) بدون اختلال تنفسی و قلبی: خدمات غیر رزمی |
| 3 | تغییر شکل‌های مادرزادی مجاری هوایی (فیستول‌ها و تراکئوبرونکومگالی) | معاف دائم |
| 4 | عدم تشکیل قسمتی از ریه (آژنزی ریه) و آپلازی کامل یا جزئی که ایجاد اختلال در عمل تنفسی نماید | معاف دائم |
| 5 | اسننیت و استئومیلیت دنده‌ها، ترقوه، جناغ سینه یا کتف | معاف دائم |
| 6 | شکستگی دنده‌ها یا جناغ یا کتف با ترقوه که موجب اختلال عملکرد تنفسی یا تغییر شکل شدید آنان شده باشد | الف) در نوع مزمن (بیش از 6 ماه): معاف دائم ب) در نوع بهبود یافته: خدمات غیر رزمی |
| 7 | سیاتریکس سوختگی وسیع یا سیاتریکس‌های اعمال جراحی که ایجاد اختلال در عمل تنفسی نماید | معاف دائم |
| 8 | انواع پلورزی‌ها | الف) مزمن (بیش از 6 ماه): معاف دائم ب) حاد (شش ماه): معاف موقت |
| 9 | سابقه پنوموتوراکس خودبخودی | الف) یکبار تأیید شده: معاف از رزم ب) تکرار شونده (بیش از یکبار): معاف دائم |
| 10 | سارکوئیدوز، فیبروز ریه، سندروم کارتاژنر | معاف دائم |
| 11 | تومورهای حجاب حاجز و یا جنب اعم از خوش‌خیم و بدخیم | معاف دائم |
| 12 | بیماریهای قارچی مزمن ریه | معاف دائم |
| 13 | پنوموکونیوزها | معاف دائم |
| 14 | آمفیزم ریه | الف) به صورت منتشر: معاف دائم ب) لوکالیزه خدمات غیررزمی |
| 15 | کیست‌های مختلف ریه (هیداتیک، درموئید) و کیست‌های هوازی بزرگ و متعدد | معاف دائم |
| 16 | آبسه ریوی و اسکل‌های وسیع عفونی | معاف دائم |
| 17 | برونشکتازی | الف) دو طرفه یا دو لب در یک ریه: معاف دائم ب) یک لوب یک طرفه معاف از رزم |
| 18 | برونشیت مزمن که تولید عوارض بالینی نموده باشد | معاف دائم |
| 19 | آسم (با تأیید در بیمارستان‌های نظامی یا دانشگاهی) | الف) درموارد متوسط و شديد معاف دائم ب) درموارد خفيف خدمات غيررزمي |
| 20 | تومورهای برونش (خوش‌خیم و بدخیم) | معاف دائم |
| 21 | اجسام خارجی ریه، برونش و مدیاستن که عارضه ریوی ایجاد کرده و باعث اختلال در عملکرد ریه شده باشد | معاف دائم |
| 22 | سابقه اعمال جراحی سینه (برداشتن بیش از یک دنده و دیگر جراحی‌ها) | معاف دائم |
| 23 | تنگی‌های تراشه و برونش‌ها که اختلالات عملی ایجاد کرده باشد | معاف دائم |
| 24 | تومورهای مدیاستن و مدیاستیت‌های مزمن علائم فشار به مدیاستن | معاف دائم |
بیماریهای استخوان (اسکلت)
برخی بیماریهای مربوط به استخوان و اسکلت هم موجب معافیت پزشکی می‌شود.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | انحرافات ستون فقرات مادرزادی یا اکتسابی | الف) شدید و ناتوان‌کننده: معاف دائم ب) خفیف (کمتر از 20 درجه): معاف از رزم |
| 2 | اسپینا بیفیدا، ساکرالیزاسیون، لومباریزاسیون | خدمات غیر رزمی |
| 3 | هرگونه اعمال جراحی (استخوانی) ستون فقرات | معاف دائم |
| 4 | شکستگی‌های قدیمی حفره استابولوم | معاف دائم |
| 5 | نکروز آواسکولار سر استخوان ران | معاف دائم |
| 6 | شکستگی‌های لگن | الف) نوع مالکین: معاف دائم ب) نوع: Open Book معاف از رزم |
| 7 | بیماری شونرمان | خدمات غیر رزمی |
| 8 | استئومیلیت | الف) نوع حاد: شش ماه معاف موقت ب) عفونت‌های مقاوم به درمان و تغییر شکل استخوان: معاف دائم |
| 9 | تومورهای استخوانی خوش‌خیم | الف) تومورهای متعدد یا با اختلال در کار عضو: معاف دائم ب) تومورهای منفرد بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 10 | کیست‌های استخوانی | الف) کیست‌های بزرگ با خطر شکستگی: معاف دائم ب) کیست‌های کوچک بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 11 | شکستگی‌ها | الف) شکستگی‌های استخوان‌های بلند با پیچ و پلاك یا در گچ (کمتر از شش ماه): شش ماه معاف موقت ب) شکستگی‌های جوش خورده با پیچ و پلاك یا اختلال عملکرد: خدمات غیر رزمی ج) شکستگی‌هایی که پس از یک سال جوش نخورده و مفصل کاذب ایجاد کرده باشد: معاف دائم |
| 12 | قطع یا فقدان یکی از اندام‌ها | معاف دائم |
| 13 | کوتاهی پا | الف) بیشتر از 3/5 سانتی‌متر: معاف دائم ب) از 1/5 تا 3/5 سانتی‌متر: خدمات غیر رزمی |
| 14 | سینوویال کندروماتوزیس مفاصل با اختلال عملی | معاف دائم |
| 15 | آنکیلوز مفاصل بزرگ (مثل زانو، شانه، مچ پا) | معاف دائم |
| 16 | محدودیت حرکات مفاصل | الف) مفاصل بزرگ مانند زانو، شانه: معاف دائم ب) نیمه محدودیت حرکات در مفاصل بزرگ: معاف دائم ج) موارد خفیف همراه با اختلال عملکرد: خدمات غیر رزمی |
| 17 | دررفتگی مکرر یا قدیمی مفاصل بزرگ | معاف دائم |
| 18 | شلی لیگامان‌های زانو و مچ پا | خدمات غیر رزمی |
| 19 | سندرم ایسکمیک ولكمن | الف) شدید و مانع خدمت: معاف دائم ب) خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 20 | فقدان کامل شست (از مفصلMCP) ) یا فقدان ارزش کاری آن در یک دست | معاف دائم |
| 21 | فقدان انگشتان دست | الف) بیش از یک انگشت در یک دست: معاف دائم ب) تا سه بند انگشت در یک دست: خدمات غیر رزمی |
| 22 | عوارضی که مانع باز و بسته شدن انگشتان دست شوند (مانند سنداکتیلی) | الف) بیش از دو انگشت: معاف دائم ب) دو انگشت ساده: خدمات غیر رزمی |
| 23 | کوتاهی اندام فوقانی | بیشتر از 5 سانتی‌متر: معاف دائم |
| 24 | سینوستوز استخوان‌های ساعد | الف) در دو دست: معاف دائم ب) در یک دست: خدمات غیر رزمی |
| 25 | کوبیتوس واروس و والگوس | الف) همراه با اختلال عملکرد یا ضایعه عصبی: معاف دائم ب) بیش از 10 درجه انحراف: خدمات غیر رزمی |
| 26 | ککساآپلانا، ککساآورا، ککساماگنا | معاف دائم |
| 27 | پارگی منیسک زانو | خدمات غیر رزمی |
| 28 | پارگی شدید و کامل رباط‌های زانو که باعث ناپایداری مفصل شود. | الف) چند رباط پاره شده: معاف دائم ب) پارگی ACL و PCL با پارگی منیسک: معاف دائم ج) در افراد جراحی شدده همراه با اختلال عملی: معاف دائم د) در نوع منفرد: خدمات غیررزمی ه) در افراد جراحی شده بدون اختلال عملی: معاف از رزم |
| 29 | ژنووالگوم، ژنووارم، ژنورکورواتوم | الف) شدید (فاصله بین دو قوزک بیش از 10 سانتی‌متر): معاف دائم ب) خفیف (فاصله کمتر از 10 سانتی‌متر): خدمات غیر رزمی |
| 30 | صاف بودن کامل کف پا یا هر دو پا در انواع سخت و یا با تحدب شدید استخوانی و یا با انحراف پاشنه پا | معاف دائم |
| 31 | پارگی بهبود نیافته تاندون آشیل | معاف دائم |
| 32 | تغییر شکل استخوان‌های تارس و متاتارس (هالوس والگوس شدید) | خدمات غیر رزمی |
| 33 | قطع انگشتان پا | الف) قطع سه انگشت کامل از یک پا یا قطع شست در هر دو پا: معاف دائم ب) قطع شست در یک پا: خدمات غیر رزمی |
| 34 | اکی‌نیسم | معاف دائم |
| 35 | اوریب بودن مفصل مچ پا | الف) شدید: معاف دائم ب) خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 36 | از بین رفتن قسمتی از استخوان‌های کف پا | معاف دائم |
| 37 | بیماریهای اسکلتی استخوانی مانند استئوژنز ایمپرفکتا | معاف دائم |
| 38 | استنوکندریت دیسکانت زانو، هیپ و مچ پا | معاف دائم |
| 39 | بیماریهای جوش نخوردگی اسکافوئید و کن باخ همراه با اختلال عملکرد | معاف دائم |
بیماریهای شکم و دستگاه گوارش و جراحی عمومی
جدول زیر فهرست بیماریهای شکم و دستگاه گوارش را نشان می‌دهد که موجب معافیت پزشکی می‌شود.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | اعمال جراحی روی کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس | معاف دائم |
| 2 | فیبروز و سیروز کبدی | معاف دائم |
| 3 | آسیت به هر علت | معاف دائم |
| 4 | کیست‌های دستگاه گوارش و طحال | معاف دائم |
| 5 | همانژیوم کبدی | الف) بزرگتر از 40 میلی‌لیتر: معاف دائم ب) کوچکتر از 40 میلی‌لیتر: خدمات غیر رزمی |
| 6 | سنگ کیسه صفرا و مجاری صفراوی | معاف دائم |
| 7 | بیماریهای مادرزادی و اکستابی مجاری صفراوی | معاف دائم |
| 8 | پورتال‌هایپرتانسیون به هر علت | معاف دائم |
| 9 | کیست‌ها و تومورهای خلف صفاقی | الف) موجود: معاف دائم ب) چنانچه عمل شده و بدون عارضه باشد: خدمات غیر رزمی |
| 10 | اعمال جراحی روی پانکراس | معاف دائم |
| 11 | فیستول‌ها | الف) فیستول‌های مقعدی برای مشمولان عادی و دیپلم: معاف دائم ب) بالاتر از دیپلم: خدمات غیر رزمی ج) فیستول‌های نافی و پیلونیدال: خدمات غیر رزمی |
| 12 | بواسیرهای داخلی و خارجی | الف) بیش از سه پاک، خون‌ریزی‌دهنده: معاف دائم ب) در موارد خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 13 | فتق‌ها | الف) فتق‌های مغبنی، رانی، نافی، عمل نشده: خدمات غیر رزمی ب) فتق‌های محل عمل جراحی، فتق‌های عود کننده، فتق‌های داخلی و دیافراگماتیک: معاف دائم ج) فتق‌های عمل شده که عارضه نداشته باشد: مانع خدمتی ندارد |
| 14 | مگاکولون | معاف دائم |
| 15 | کولیت‌های اولسراتیو، رکتوکولیت اولسر، هموراژیک و پوليپوز اینستتینال ایلئیت‌های شدید مثل بیماری کرون | معاف دائم |
| 16 | سندرم‌های مال ابزوربشن مثل بیماری سلیاک، اسپروی تروپیکال، بیماری و یپل، نقصان دی ساکاریدازها، تلانژکتازی عروق روده، سل روده | معاف دائم |
| 17 | تنگی‌های کلون و رکتوم | معاف دائم |
| 18 | پولیپ‌های روده بزرگ | معاف دائم |
| 19 | پرولاپسوس رکتوم در صورتی که حداقل 2 سانتی‌متر از مخاط روده هنگام اجابت مزاج خارج شود | معاف دائم |
| 20 | سیاتریکس‌های عمل جراحی روی شکم که نفس عمل معاف‌کننده نباشد | الف) طول سیاتریکس بیش از 15 سانتی‌متر: خدمات غیر رزمی ب) طول سیاتریکس از 20 سانتی‌متر بیشتر باشد (مشمولان عادی و دیپلم): معاف دائم |
| 21 | هرگونه اعمال جراحی روی دستگاه هاضمه که تولید اختلالات گوارشی کرده باشد یا منجر به برداشتن قسمتی از عضو شده باشد | معاف دائم |
| 22 | زخم‌های پیتیک شدید و پیش‌رونده معده و اثنی عشر که از طریق آندوسکوپی محرز گردد | معاف دائم |
| 23 | دیورتیکول‌های مری | معاف دائم |
| 24 | آشالازی | معاف دائم |
| 25 | بی‌اختیاری مدفوع مادرزادی یا اکتسابی | معاف دائم |
| 26 | پریتونیت‌های مزمن (از هر نوع و به هر علت که باعث اختلال در کار احشاء شده باشد) | معاف دائم |
| 27 | وجود اجسام خارجی متعدد در شکم یا در اعضا (مثل ترکش) | الف) به نحوی که اخراج یک‌یک آنها میسر نباشد: خدمات غیر رزمی ب) چنانچه نقص عضو یا اختلال در احشاء داخل شکم ایجاد کرده یا سبب چسبندگی‌های شدید شده باشد: معاف دائم |
| 28 | تمام فلاپ‌های پدیکول، فلاپ‌های عضلانی، فلاپ‌های آزاد | الف) اگر نقص عضو ایجاد کرده باشد: معاف دائم ب) در سایر موارد بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 29 | دیورتیکولوزها، دیورتیکول مکل معده، اثنی عشر و روده | الف) اگر سبب اختلال عمل شدید گردد: معاف دائم ب) در موارد بدون عارضه: خدمات غیررزمی |
| 30 | تنگی مقعد به هر علت | معاف دائم |
| 31 | هپاتومگالی شدید به هر علت | معاف دائم |
| 32 | آبسه‌های چرکی و آمیبی کبد | معاف دائم |
بیماریهای خون
دسته بیماریهای خونی هم می‌تواند موجب معافیت پزشکی می‌شود.
| ردیف | وضعیت معافیت | نوع بیماری |
| 1 | کم‌خونی‌های مگالوپلاستیک به علت کمبود فاکتور اینترنسیک (بیرمر) | معاف دائم |
| 2 | میکرواسفروسیتوزارثی | معاف دائم |
| 3 | کم‌خونی‌های مزمن اکتسابی به علت بیماریهای خوش‌خیم | الف) در موارد شدید: معاف دائم ب) در موارد خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 4 | پلی‌گلبولی اولیه (پلی‌سیتمی) و ترومبوسیتوپنی اولیه | معاف دائم |
| 5 | پورپوراهای ارثی و ترومبوفاتی‌ها | معاف دائم |
| 6 | کمبود و اختلال فاکتورهای انعقادی | معاف دائم |
| 7 | بدخیمی‌های خون مانند لوسمی‌ها و دستگاه لنفاوی (مانند هوچکین) | معاف دائم |
| 8 | سندرم بانتی یا کم‌خونی اسپلنیک | معاف دائم |
| 9 | اختلالات ایمونولوژیک ارثی و اکتسابی با تأیید مراکز درمانی نیروهای مسلح | معاف دائم |
| 10 | اگرانولوسیتوز | معاف دائم |
| 11 | اختلالات بیولوژیکی مولکولی هموگلوبین با تأیید مراکز درمانی نیروهای مسلح | الف) در مشمولان عادی: معاف دائم ب) در مشمولان دیپلم و بالاتر از دیپلم: خدمات غیر رزمی |
| 12 | تالاسمی ماژور و آنمی‌سیکل سل | معاف دائم |
| 13 | هیپراسپلینیزم توأم با کمبود پلاکت‌ها یا گلبول‌های سفید و قرمز | معاف دائم |
| 14 | بیماری فاویم | خدمات غیر رزمی در نزدیکی مراکز درمانی |
| 15 | آپلازی مغز استخوان به هر علت | معاف دائم |
| 16 | آنمی در اثر مسمومیت‌های مزمن و ناتوان‌کننده از فلزات و مواد شیمیایی (مانند منگنز، جیوه، سرب، سولفورکربن، تتراکلرورکربن و غیره) | معاف دائم |
| 17 | بیماری ویلبرانت | معاف دائم |
بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی
بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی هم جزو بیماریهای معافیت پزشکی هستند که فهرست آن را در جدول زیر می‌بینید.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | انسداد ادراری به دلایل عضوی، عفونی یا فانکسیونی | الف) در صورتی که برطرف کردن انسداد امکان‌پذیر باشد: خدمات غیر رزمی ب) در صورت عدم امکان برطرف کردن انسداد: معاف دائم |
| 2 | برگشت ادرار به حالب‌ها | الف) اگر دو طرفه یا یک طرفه شدید باشد: معاف دائم ب) یک طرفه و خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 3 | بیماریهای عفونی مزمن (سلی، میکروبی، انگلی، قارچی) کلیه، لگنچه، حالب، مثانه، بیضه‌ها، مجرای ادرار | معاف دائم |
| 4 | سنگ‌های کلیه، پروستات، مثانه (موجود یک سال) | معاف موقت |
| 5 | سنگ‌های حالب، کلیه، مثانه (عمل شده) | خدمات غیر رزمی |
| 6 | تومورهای خوش‌خیم کلیه، مجاری ادراری و دستگاه تناسلی | الف) در صورتی که منجر به اختلال عملی شود: معاف دائم ب) در غیر این صورت: معاف از رزم |
| 7 | بیماریهای سورنال (کم‌کاری و پُرکاری سورنال)، تومورهای خوش‌خیم و بدخیم سورنال | معاف دائم |
| 8 | بیماریهای رتروپریتوان، فیبروز رتروپریتوان، تومورهای خوش‌خیم و بدخیم و کیست‌های رتروپریتوان | معاف دائم |
| 9 | بیماریهای طبی کلیه: سندرم نفروتیک، گلومرولونفریت مزمن، پیلونفریت مزمن، بیماریهای کلاژن کلیه، پروتئین‌اوری و هماتوری آسانسیل و نارسایی مزمن کلیه | معاف دائم |
| 10 | گلومرولونفریت و پیلونفریت حاد | 6 ماه معاف موقت |
| 11 | پایین افتادگی احشاء | الف) نوع خفیف: خدمات غیر رزمی ب) در غیر اینصورت: معاف دائم |
| 12 | هیدرونفروز و اتساع لگنچه | معاف دائم |
| 13 | نفروکتومی یک طرفه، نفروکتومی پارسیل و پیلوپلاستی | معاف دائم |
| 14 | کلیه نعل اسبی، کلیه اکتوپیک داخل لگن، اکتوپی یک طرفه | معاف دائم |
| 15 | پتوز کلیه | الف) درجه 2: خدمات غیر رزمی ب) درجه 3: معاف دائم |
| 16 | هیپوپلازی و آپلازی و آژنزی کلیه | معاف دائم |
| 17 | کلیه میان اسفنژی | معاف دائم |
| 18 | فیستول سیستم ادراری به دستگاه گوارش یا پوست | معاف دائم |
| 19 | نکروز کورتکس کلیه | الف) در صورتی که منجر به نارسایی یا کم‌کاری کلیه شده باشد: معاف دائم ب) در سایر موارد: خدمات غیر رزمی |
| 20 | پیوند کلیه | معاف دائم |
| 21 | بیماریهای عروقی کلیه (آنوریسم شریان کلیوی، انفارکتوس کلیه، ترومبوز ورید کلیوی، فیستول شریانی وریدی) | معاف دائم |
| 22 | دوبلیکاسیون حالب | معاف دائم |
| 23 | مگا اورتر | خدمات غیر رزمی |
| 24 | هیدرواورتر | معاف دائم |
| 25 | اورتروسل یک طرفه یا دوطرفه | خدمات غیر رزمی |
| 26 | مثانه نوروژنیک | معاف دائم |
| 27 | کاهش ظرفیت مثانه به دلایل اعمال جراحی قبلی، سیستیت یا رادیوتراپی | معاف دائم |
| 28 | سیستکتومی توتال و پارسیل | معاف دائم |
| 29 | تنگی گردن مثانه | الف) بدون عارضه: خدمات غیر رزمی ب) در صورتی که عارضه داشته باشد: برحسب عارضه اظهار نظر شود |
| 30 | از بین رفتن قدرت انقباضی گردن مثانه که منجر به بی‌اختیاری ادرار شود | معاف دائم |
| 31 | هیپوسپادیاز تنه آلت و میان دو راه | معاف دائم (هیپوسپادیاز درجه 1 مانع خدمتی ندارد) |
| 32 | اپی‌سپادیاز | معاف دائم |
| 33 | انواع فیستول‌های مجرا به تنه آلت، رکتوم، پرینه و اسکروتوم | معاف دائم |
| 34 | بیماری پیرونی | الف) نوع شدید: معاف دائم ب) نوع خفیف: خدمات غیر رزمی |
| 35 | دیورتیکول مجرا | معاف دائم |
| 36 | تنگی شدید مجرا، انواع والوهای مجرای خلفی، تومورهای خوش‌خیم و بدخیم مجرا، اورتریت‌های مزمن غیرقابل درمان | معاف دائم |
| 37 | بیماریهای مقاربتی که در ناحیه عقبی مجرا و آلت دفرماسیون ایجاد کرده یا به فیبروز یا تنگی مجرا منجر شود | معاف دائم |
| 38 | هیدروسل | الف) نوع حجیم: معاف دائم ب) سایر موارد: خدمات غیر رزمی |
| 39 | واریکوسل | الف) درجه 1 و 2: خدمات غیر رزمی ب) درجه 3: معاف دائم |
| 40 | تورسیون حاد بیضه | 6 ماه معاف موقت |
| 41 | اکتوپی یا فقدان بیضه | الف) دوطرفه: معاف دائم ب) یک طرفه: خدمات غیر رزمی |
| 42 | آتروفی شدید بیضه | الف) دوطرفه: معاف دائم ب) یک طرفه: خدمات غیر رزمی |
| 43 | هماتوسل حاد | 6 ماه معاف موقت |
| 44 | شکستگی آلت | خدمات غیر رزمی |
| 45 | اپی‌دیدکتومی | الف) دوطرفه: معاف دائم ب) یکطرفه: خدمات غیر رزمی |
| 46 | فقدان آلت | معاف دائم |
| 47 | ترومبوفلبیت وریدهای سطحی آلت | 6 ماه معاف موقت |
| 48 | دوجنسی | معاف دائم |
| 49 | بی‌اختیاری ادراری و شب‌ادراری (با ثبوت در بیمارستان‌های نیروهای مسلح) | معاف دائم |
| 50 | تغییر مسیر ادراری با عمل جراحی | معاف دائم |
| 51 | هیدروسل طناب منوی، اپیدیدیمیت مزمن و کیست‌های طناب منوی | خدمات غیر رزمی |
بیماریهای فک و دهان و دندان
برخی از بیماریهای فک و دهان و دندان هم می‌تواند موجب معافیت پزشکی شود.
| ردیف | وضعیت معافیت | نوع بیماری |
| 1 | ناهنجاری‌های استخوانی فک و صورت که موجب اختلال در عمل جویدن یا تکلم باشد | معاف دائم |
| 2 | آنکیلوز مفصل تمپوروماستویلار یکطرفه و دوطرفه | معاف دائم |
| 3 | تومورهای خوش‌خیم که از لحاظ حجم و موقعیت ایجاد اختلال در جویدن یا تکلم نماید | معاف دائم |
| 4 | کام شکاف‌دار همراه یا بدون لب شکری | الف) عمل نشده: معاف دائم ب) عمل شده با عارضه تنفسی: معاف دائم ج) عمل شده بدون عارضه: خدمات غیر رزمی |
| 5 | استئومیلیت‌های استخوان‌های فک که بعد از درمان منجر به ناهنجاری مشهود استخوان‌های فک و صورت شوند | معاف دائم |
| 6 | مالفرماسیون‌های زبان مانند آنکیلوتوگلی، آتروفی و هیپرتروفی زبان، شکاف برداشتن یا دو قطعه شدن زبان که موجب اختلال در جویدن، تکلم یا بلع شود | معاف دائم |
| 7 | پارالیز فاسیا مقاوم به درمان | یک سال معاف موقت |
| 8 | از بین رفتن دندان‌ها به طوری که در مجموع در دهان کمتر از ۱۴ دندان باشد | معاف دائم |
| 9 | تومورهای بدخیم فک و دهان، غدد بزاقی و تومور وارتون | معاف دائم |
بیماریهای چشم و عوارض بینایی
یکی از معافیت‌های رایج در دسته پزشکی بیماریهای مربوط به چشم و عوارض بینایی است.
| ردیف | وضعیت معافیت | نوع بیماری |
| 1 | هیپرمتروپی با سایکلوپلژی کامل برای مشمولان عادی و دیپلم | الف) هیپرمتروپی از ۵/۲ تا ۴ دیوپتر داخل هر یک چشم‌ها- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی دو چشم از پنج تا هشت دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی ج) هیپرمتروپی بیش از چهار دیوپتری یک چشم تا پنج دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی د) هیپرمتروپی بیش از چهار دیوپتری هر یک از چشم‌ها- معاف دائم هـ) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی هر دو چشم بیش از هشت دیوپتری- معاف دائم و) هیپرمتروپی بیش از پنج دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 2 | هیپرمتروپی با سایکلوپلژی کامل در مشمولان بالاتر از دیپلم | الف) هیپرمتروپی از ۳ تا ۵ دیوپتر داخل هر یک از چشم‌ها- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی دو چشم از شش تا ده دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی ج) هیپرمتروپی بیش از پنج دیوپتری یک چشم تا شش دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی د) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی هر دو چشم بیش از ده دیوپتر- معاف دائم هـ) هیپرمتروپی بیش از شش دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 3 | میوپی با سایکلوپلژی در مشمولان عادی و دیپلم | الف) میوپی از ۵/۲ تا ۴ دیوپتر داخل هر یک از چشم‌ها- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر میوپی از ۵ تا ۸ دیوپتر داخل هر دو چشم- خدمات غیر رزمی ج) میوپی بیش از پنج دیوپتری یک چشم تا شش دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی د) میوپی بیش از چهار دیوپتری هر یک از چشم‌ها- معاف دائم هـ) مجموع دیوپتر میوپی بیش از هشت دیوپتری هر دو چشم- معاف دائم و) میوپی بیش از شش دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 4 | میوپی با سایکلوپلژی در مشمولان بالاتر از دیپلم | الف) میوپی از ۳ تا ۵ دیوپتر داخل هر یک از چشم‌ها- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر میوپی بین ۶ تا ۱۰ دیوپتر داخل هر دو چشم- خدمات غیر رزمی ج) میوپی بیش از ۶ دیوپتری یک چشم تا ۷ دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی د) میوپی بیش از ۵ دیوپتری هر یک از چشم‌ها- معاف دائم هـ) مجموع دیوپتر میوپی بیش از ۱۰ دیوپتری هر دو چشم- معاف دائم و) میوپی بیش از هفت دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 5 | آستیگماتیسم ساده یا مرکب با سایکلوپلژی کامل در مشمولان عادی و دیپلم | الف) آستیگماتیسم ساده یا مرکب از ۵/۲ تا ۴ دیوپتر داخل هر یک از چشم‌ها- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر آستیگمات ساده یا مرکب از ۵ تا ۸ دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی ج) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از ۵ دیوپتری تا ۶ دیوپتری یک چشم- خدمات غیر رزمی د) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از چهار دیوپتری هر یک از چشم‌ها- معاف دائم هـ) چنانچه آستیگماتیسم ساده یا مرکب هر دو چشم در مجموع بیش از هشت دیوپتری باشد- معاف دائم و) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از شش دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 6 | آستیگماتیسم ساده یا مرکب با سایکلوپلژی کامل در مشمولان بالاتر از دیپلم | الف) آستیگماتیسم ساده یا مرکب از ۳ تا ۵ دیوپتر داخل هر یک از دو چشم- خدمات غیر رزمی ب) مجموع دیوپتر آستیگماتیسم ساده یا مرکب هر دو چشم از ۶ تا ۱۰ دیوپتر داخل- خدمات غیر رزمی ج) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از ۶ دیوپتری تا ۷ دیوپتر داخل یک چشم- خدمات غیر رزمی د) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از ۵ دیوپتری هر یک از چشم‌ها- معاف دائم هـ) مجموع دیوپتر آستیگمات ساده یا مرکب هر دو چشم بیش از ۱۰ دیوپتر- معاف دائم و) آستیگماتیسم ساده یا مرکب بیش از هفت دیوپتری یک چشم- معاف دائم |
| 7 | فقدان یک چشم یا آنکه یک چشم عملاً یا در اثر بیماریهای غیر قابل علاج فاقد بینایی باشد | معاف دائم |
| 8 | اورام ملتحمه فصلی شدید توام با عوارض قرنیه | الف) در مشمولان عادی- معاف دائم ب) در مشمولان دیپلم و بالاتر- خدمات غیر رزمی |
| 9 | عوارض تراخم ملتحمه و پلک از قبیل سیمبلفارون، گزروزیس، آنتروپیون و اکترپیون | الف) در یک چشم- خدمات رزمی ب) در دو چشم- معاف دائم |
| 10 | ناخنک پیشرفته که تا مرکز قرنیه پیشرفت نموده باشد و با چشم غیر مسلح دیده شود | معاف دائم |
| 11 | لکه مرکزی قرنیه | الف) در صورتی که وسیع باشد و مرکز قرنیه را اشغال نموده باشد (لکه وسیع در موقعی است که بیش از ۳ میلی متر مربع سطح قرنیه را پوشانده باشد)- معاف دائم ب) در موارد خفیف‌تر- خدمات غیر رزمی |
| 12 | کراتیت دژنراتیو آنتریتیک، یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 13 | کلوبوم مادرزادی همراه با کلوبوم رتین | الف) در یک یا دو چشم- معاف دائم ب) بدون کلوبوم رتین- خدمات غیر رزمی |
| 14 | ایرایدوسیکلیت‌های شدید و مزمن یک یا دو چشم که تولید چسبندگی‌های وسیع در بیش از ۲۵۷/۰ مردمک نموده باشد | معاف دائم |
| 15 | اکلوژن و سیکلوزیون کامل مردمک | معاف دائم |
| 16 | ایراید کتومی وسیع حاصله از حوادث یا اعمال جراحی | الف) در صورتی که با کاهش دید و عوارض قرنیه و عدسی توام باشد- معاف دائم ب) و در صورتی که با کاهش دید و عوارض توام نباشد- خدمات غیر رزمی |
| 17 | کاتاراکت مادرزادی، ضربه‌ای، متابولیک و کاتاراکت عمل شده | معاف دائم |
| 18 | کدورت وسیع زجاجیه به هر علت | معاف دائم |
| 19 | کوریوتینیت مرکزی یا منتشر مزمن یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 20 | رتینیت‌های پیگمانتوزا و آلبینیسم کامل یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 21 | لوکساسیون کامل یا ناقص عدسی و یا فقدان عدسی یک چشم | معاف دائم |
| 22 | انفصال شبکیه عمل شده یا عمل نشده به هر علت | معاف دائم |
| 23 | آمبولی شریان شاخه‌ای و یا ترومبوز ورید شاخه‌ای و یا هر نوع واسکولیت مزمن یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 24 | آمبولی شریان مرکزی و یا ترومبوز ورید مرکزی یک چشم | معاف دائم |
| 25 | بیماریهای ناحیه ماکولا و عصب باصره از قبیل آتروفی، سوختگی، سوراخ ماکولا و یا خونریزی‌های ناحیه ماکولا و آتروفی عصب باصره | معاف دائم |
| 26 | میکروفتمی و بوفتمی یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 27 | اگزوفتالمی‌های تومورال یا پالسیتیو یک یا دو چشم | معاف دائم |
| 28 | فلج کامل یک یا چند عضله چشم در صورتی که استقرار یافته و دائمی باشد | معاف دائم |
| 29 | لاگوفتمی‌های مربوط به فلج عضلات پلکی | معاف دائم |
| 30 | افتادگی دائمی پلک در صورتی که بیش از نصف مردمک چشم را پوشانیده باشد | معاف دائم |
| 31 | استرابیسم آمبلیوپیک یک چشم و استرابیسم متناوب دو چشم | معاف دائم |
| 32 | نیستاگموس دائمی و مشهود | معاف دائم |
| 33 | داکرپوسیستیت مزمن چرکی | معاف دائم |
| 34 | گلوکوم مزمن و مطلق و گلوکوم حاد زاویه بسته و گلوکوم‌های عمل شده یک چشم | معاف دائم |
| 35 | اجسام خارجی داخل کره چشم | معاف دائم |
| 36 | پیوند قرنیه | معاف دائم |
| 37 | تومورهای خوش‌خیم به هر صورت | خدمات غیر رزمی (در صورت ایجاد عارضه طبق بند مربوطه رفتار شود) |
بیماریهای گوش، حلق و بینی
یکی دیگر از بیماری‌هایی که منجر به معافیت پزشکی می‌شود، دسته بیماریهای گوش، حلق و بینی است که در جدول زیر مشخص است.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | کری کامل یک گوش | معاف دائم |
| 2 | کاهش شنوایی یک طرفه در فرکانس‌های چهارگانه بیش از ۸۰ دسی بل | معاف دائم |
| 3 | کاهش شنوایی یک طرفه بین ۵۰ تا ۸۰ دسی بل | خدمات غیر رزمی |
| 4 | کاهش شنوایی هر دو گوش بیش از ۵۰ دسی بل در فرکانس‌های چهارگانه | معاف دائم |
| 5 | کاهش شنوایی هر دو گوش در فرکانس ۴۰۹۶ تا ۷۰ دسی بل با ۳۰ دسی بل در فرکانس‌های دیگر | معاف دائم |
| 6 | کاهش شنوایی هر دو گوش بین ۳۰ تا ۵۰ دسی بل | خدمات غیر رزمی |
| 7 | کری و لالی | معاف دائم |
| 8 | فقدان کامل مادرزادی یا اکتسابی لاله گوش یکطرفه یا دو طرفه | معاف دائم |
| 9 | آترزی یا انسداد مجرای گوش خارجی در تمام طول مجرا یا قسمتی از آن | معاف دائم |
| 10 | عفونت مزمن گوش میانی که باعث بیورژن یا پولیپ یا ضایعه در ناحیه شراپنل و یا کولستئاتوم شود یکطرفه یا دو طرفه | معاف دائم |
| 11 | عمل جراحی رادیكال ماستوئیدکتومی | الف) یک گوش با ترشح چرکی: معاف دائم ب) بدون ترشح ضایعات باقیمانده: خدمات غیر رزمی |
| 12 | عفونت مزمن گوش میانی با ترشح چرکی و پارگی پرده تمپان که باعث تراکم استخوانی یا اسکلروز ناشی از عفونت باشد | الف) دو طرفه: معاف دائم ب) یکطرفه: خدمات غیر رزمی |
| 13 | فلج عصب صورتی در اثر التهابات قدیمی گوش یا شکستگی استخوان روشه یا به علت عمل جراحی گوش | معاف دائم |
| 14 | انواع لابیرنتیت‌ها | معاف دائم |
| 15 | سرگیجه و سندرم منیر تایید شده در آزمایشات پاراکلینیک در بیمارستان‌های نیروهای مسلح | معاف دائم |
| 16 | عوارض مادرزادی، عفونی یا ضربه‌ای در بینی، کام، لب و حلق که باعث اختلالات واضح تنفسی یا گوارشی و یا کراهت منظر شود و قابل درمان نباشد | معاف دائم |
| 17 | رینیت آتروفیک همراه با کرت متعفن | معاف دائم |
| 18 | فیبروم نازوفارینکس و تومورهای خوش خیم پیش رونده یا عمل شده که اختلالات شدید عملی یا خونریزی‌های مکرر ایجاد کند | معاف دائم |
| 19 | سینوزیت‌های توأم (پان سینوزیت) مزمن یا سینوزیت‌های عمل شده که عود کرده باشند | الف) دو طرفه: معاف دائم ب) یکطرفه: خدمات غیر رزمی |
| 20 | پولیپوز بینی به علت عفونت یا آلرژی همراه یا بدون سینوزیت | الف) دو طرفه: معاف دائم ب) یکطرفه: خدمات غیر رزمی |
| 21 | تومورهای میکسد غده بناگوشی یا تحت فکی عمل شده یا عمل نشده | معاف دائم |
| 22 | لارنژیت‌های مزمن که اختلالات شدید و دائمی صوتی یا تنفسی ایجاد کند | معاف دائم |
| 23 | بیماریهای مادرزادی، عفونی، ضربه‌ای یا تومورهای حنجره که اختلالات شدید و دائمی ایجاد کنند و با عمل جراحی یا درمان قابل درمان نباشند | معاف دائم |
| 24 | تومورهای کلوموس ژوگولر، آنژیوم‌های وسیع در گوش، حلق، بینی، حفره دهان، زبان، فکین، سینوس‌های صورت و منضمات اعضای فوق | معاف دائم |
بیماریهای قلب و عروق
مواردی از بیماریهای قلب و عروق می‌توانند موجب معافیت پزشکی شوند.
| ردیف | نوع بیماری | وضعیت معافیت |
| 1 | عوارض عضوی دریچه‌ای قلب عمل شده و عمل نشده | معاف دائم |
| 2 | بیماریهای مادرزادی قلب (عمل شده و نشده) | معاف دائم |
| 3 | نارسایی و بیماری کرونر در هر درجه و حالتی که باشد (تایید شده با الکتروکاردیوگرافی) | معاف دائم |
| 4 | نارسایی مزمن قلب | معاف دائم |
| 5 | بیماریهای مزمن پریکارد، آندوکارد، میوکارد اعم از التهابی، تومری و مادرزادی | معاف دائم |
| 6 | بیماریهای مادرزادی و یا اکتسابی، تومری و التهابی آئورت و سرخ‌رگ‌های بزرگ مانند کوآرکتاسیون، آنوریسم‌ها، آنژیوم‌ها، اتساع رگ‌های ریوی و کانال آرتریول باز | معاف دائم |
| 7 | افزایش فشار خون شریانی (سیستولیک بالاتر از 160 میلیمتر جیوه یا دیاستولیک بالاتر از 100 میلیمتر جیوه) در صورتی که در بیمارستان بستری و ثبت شود | معاف دائم |
| 8 | ترومبوفلبیت‌ها | (الف) عودکننده: معاف دائم (ب) محدود: خدمات غیر رزمی |
| 9 | واریس‌ها | خدمات غیر رزمی |
| 10 | تومورهای عروق لنفاوی، لنف‌آدنوم و الیفانتیازیس که حداقل یک اندام را درگیر کرده باشد | معاف دائم |
| 11 | بیماریهای نادر و وخیم مانند آرتریت نودوزا، آنژیوگراتوم کوریورئوس دفیوزوم | معاف دائم |
| 12 | اختلالات ریتم به صورت اکستراسیستول‌های فوق بطنی که تعداد آنها بیشتر از ۱۰ ضربان در دقیقه باشد | معاف دائم |
| 13 | اختلالات ریتم به صورت اکستراسیستول‌های بطنی که تعداد آنها بیشتر از ۷ عدد در دقیقه و چند کانونی یا دو تا یا بیشتر پشت سر هم بیاید. (به صورت R-ON-T) | معاف دائم |
| 14 | تاکیکاردی‌ها یا تاکی‌آریتمی‌های فوق بطنی که شامل تاکیکاردی دهلیزی (بیش از ۱۲۰ ضربان در دقیقه که پس از یک ساعت استراحت بهبود نیابد) و سایر انواع آنها | معاف دائم |
| 15 | اختلال هدایت داخل دهلیزی، بلوک سینوس دهلیزی، وقفه سینوس دهلیزی، سندرم تاکیکاردی و برادیکاردی (اس‌اس‌اس)، برادیکاردی سینوزال کمتر از ۵۰ ضربان در دقیقه | معاف دائم |
| 16 | اختلالات هدایتی دهلیزی بطنی مانند سندرم WPW و اختلالات هدایتی که منجر به استفاده از پیس میکر دائم یا موقت شود. | معاف دائم |
تمامی بیماریهای ناتوان‌کننده‌ای که باعث می‌شود تا
فرد مبتلا قادر به انجام خدمت (چه رزمی و چه غیر رزمی) نباشد اما
در این آئین‌نامه پیش‌بینی نشده‌اند،
بر اساس تشخیص شورای پزشکی نیروهای مربوطه به شورای عالی پزشکی ارجاع داده خواهند شد و
طبق نظر این شورا، اقدام لازم انجام خواهد گرفت.
مدارک لازم برای گرفتن معافیت پزشکی کدامند؟
1. تکمیل برگه وضعیت مشمولان
2. تکمیل برگه معاینه اولیه توسط پزشک معتمد نظام وظیفه
3. تکمیل برگه واکسیناسیون
4. اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی
5. اصل و کپی آخرین مدرک تحصیلی یا گواهی فراغت از تحصیل یا گواهی اشتغال
توجه:
مراحل و مدارک باید دقیقاً طبق دستورالعمل‌های سازمان وظیفه عمومی انجام شود.
در صورت بروز اشتباه، روند رسیدگی ممکن است حداقل یک ماه به تأخیر بیافتد.
قوانین معافیت پزشکی در دوران قبل و حین خدمت یکسان است. کسانی که در حال حاضر در خدمت سربازی هستند باید به بهداری یگان خدمتی خود مراجعه کرده و با داشتن نامه اعزام، برای تشکیل پرونده و انجام کمیسیون به بیمارستان مراجعه کنند. این افراد پس از معافیت، تسویه‌حساب با یگان را انجام داده و کارت معافیت به آدرس منزل آنها ارسال خواهد شد.
مراحل دریافت معافیت پزشکی چیست؟
1. ابتدا به یکی از دفاتر پلیس +10 مراجعه کرده تا مراحل گرفتن برگ سبز و ارسال دفترچه را طی کنید.
سپس مدارک موردنیاز معافیت پزشکی که در دفترچه نظام وظیفه ذکر شده است را آماده نمایید.
2. پشت برگه معاینه اولیه پزشک، سوال‌هایی مربوط به خوداظهاری افراد وجود دارد.
این برگه را به طور کامل پر نموده و سوابق بیماری خود را ذکر کنید.
این برگه را در زمان مراجعه به پزشک به وی تحویل دهید.
3. در مرحله بعد شما باید به نزد یکی از پزشکان معتمد نظام وظیفه رفته تا معاینه اولیه شما انجام شود.
پس از اینکه دکتر برگه معاینه اولیه شما را تکمیل نمود، مجددا به دفاتر پلیس +10 مراجعه کنید.
4. تمامی مدارک موردنیاز برای شورای پزشکی که در دفترچه نظام وظیفه ذکر شده است را به دفاتر پلیس +10 تحویل دهید تا درخواست شما مبنی بر دریافت معافیت پزشکی در سامانه نظام وظیفه ثبت شود.
5. بعد از مدتی برای شما یک برگه معرفی نامه برای مراجعه به بیمارستان تخصصی ارسال می‌شود.
این برگه از طریق پست به شما تحویل داده می‌شود.
6. شما باید در زمان مربوطه به بیمارستان تخصصی رفته تا معاینه تخصصی شما انجام شود.
7. بعد از اینکه معاینه تخصصی شما انجام شد، جواب بیمارستان به حوزه رسیدگی درخواست شما ارسال خواهد شد.
8. بعد از مدتی، مجددا یک دعوت‌نامه برای شما ارسال خواهد شد.
در این دعوت نامه از شما درخواست شده است که در کمیسیون پزشکی نظام وظیفه حضور پیدا کنید.
9. جلسه شورای پزشکی برگزار خواهد شد و نظر مسئولان مربوطه در رابطه با معافیت فرد ذکر خواهد شد.
10. اگر مشمول طبق نظریه شورای پزشکی واجد شرایط معافیت پزشکی باشد،
از خدمت سربازی به صورت دائم معاف می شود و
کارت معافیت وی صادر خواهد شد. اگر هم فرد واجد شرایط شناخته نشود، برگه اعزام به خدمت وی صادر خواهد شد.
چگونه به رأی شورای پزشکی اعتراض کنیم؟
اگر فرد به تصمیم صادرشده از سوی شورای پزشکی اعتراض داشته باشد،
می‌تواند اعتراض خود را از طریق دفاتر پلیس +10 ثبت کند.
در این صورت، پرونده پزشکی فرد به شورای عالی پزشکی ارسال خواهد شد.
لازم به ذکر است که رأی شورای عالی پزشکی قطعی و لازم‌الاجرا است و قابل‌اعتراض نیست.
اگر وضعیت جسمی فرد بعد از رأی شورای عالی پزشکی بدتر شود، او باید به خدمت سربازی اعزام شود و
از طریق یگان خود برای دریافت معافیت پزشکی اقدام کند.
نکته: اگر فرد در دوران غیبت سربازی باشد و رأی شورای عالی پزشکی نیز در مورد بیماری او رد شود،
باید دوباره به خدمت سربازی اعزام شده و در صورت لزوم، برای پیگیری مجدد اقدام کند.
در صورتی که وضعیت جسمی فرد در آینده بدتر شود، دیگر امکان دریافت معافیت پزشکی وجود نخواهد داشت.
اگر بیماری فرد پس از معاینات شورای پزشکی شهرستان تایید نشود، او می‌تواند درخواست معاینات تخصصی کند.
در این صورت، فرد باید به یکی از مراکز مجهز وزارت بهداشت یا بیمارستان‌های نظامی مراجعه نماید.
نتیجه معاینات تخصصی و آزمایش‌ها پس از تأیید مشمول و پرداخت هزینه‌ها، به شورای عالی پزشکی ارسال می‌شود.
اگر شرایط معافیت پزشکی وجود داشته باشد، معافیت دائم صادر خواهد شد.
چگونه معافیت پزشکی را باطل کنیم؟
بسیاری از مشمولانی که کارت معافیت پزشکی دارند،
به دلیل محدودیت‌هایی که این معافیت برایشان ایجاد کرده است،
به دنبال باطل کردن آن هستند. اما به‌طور کلی این اتفاق در دو حالت ممکن است رخ دهد.
حالت اول: باطل شدن معافیت پزشکی به دلیل بهبودی کامل
گاهی اوقات فردی که معافیت پزشکی دریافت کرده است،
پس از درمان کامل، دیگر هیچ علائم بیماری در او مشاهده نمی‌شود.
البته این وضعیت تقریباً نادر است، زیرا فقط بیماری‌هایی که درمان قطعی ندارند، یا درمان آنها بسیار سخت و پیچیده است، یا به‌قدری شدید هستند که فرد را از زندگی روزمره دور می‌کنند، معافیت دائم دریافت می‌کنند.
برای مثال، بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات قلبی عروقی، مشکلات کف پای صاف، مشکلات زانو و برخی اختلالات غددی که درمان قطعی ندارند، مشمول معافیت دائم هستند. با این حال، اگر معجزه‌ای رخ دهد و بیماری فرد کاملاً درمان شود، او می‌تواند با مراجعه به نظام وظیفه درخواست ابطال کارت معافیت خود را بدهد.
در این صورت، کمیسیون پزشکی دوباره تشکیل می‌شود و اگر ادعای مشمول مبنی بر درمان بیماری تایید شود، کارت معافیت پزشکی باطل می‌شود و تاریخ اعزام جدید صادر خواهد شد تا فرد به خدمت سربازی اعزام شود.
حالت دوم: باطل شدن معافیت پزشکی به دلیل تقلب
گروهی از افراد هستند که با استفاده از پرونده‌سازی یا ارتباطات خاص، به‌طور غیرقانونی معافیت پزشکی دریافت کرده‌اند.
بسیاری از این افراد پس از سال‌ها کارت معافیت‌شان باطل می‌شود.
علت این امر این است که فردی که تقلب کرده است، به‌دست مقامات مربوطه شناسایی می‌شود و
تمامی موارد مشابه تحت بررسی قرار می‌گیرد. پس از ابطال معافیت، سازمان وظیفه عمومی پیامکی برای فرد ارسال می‌کند و
او باید ظرف مدت ۶ ماه برای تعیین تکلیف به کمیسیون پزشکی مراجعه کند.
معافیت پزشکی مشمولان مقیم خارج از کشور
بر اساس تصمیم سازمان نظام وظیفه عمومی، تقاضای معافیت پزشکی، شامل دانشجویان متعهد خدمت و یا کسانی که با وثیقه از کشور خارج شده‌اند، نمی‌گردد.
تشخیص نهایی قبول یا رد درخواست‌های معافیت پزشکی، بر عهده کمیسیون پزشکی مستقر در سازمان نظام وظیفه جمهوری اسلامی ایران در داخل کشور بوده و انجام معاینات در مراکز معاینه پزشکی مشمولان مقیم خارج از کشور، دلیلی بر قطعیت معافیت پزشکی مشمولان نخواهد بود.
پس از اعلام زمان معاینه توسط مراکز معاینه پزشکی مشمولان مقیم خارج از کشور، متقاضی ٦ ماه فرصت دارد تا
جهت مراجعه به آن مرکز اقدام نماید. در صورت عدم رجوع متقاضی ظرف مدت ٦ ماه، باید اقدامات خود را از ابتدا انجام دهد.
سوالات متداول
آیا در حین تحصیل می‌توان معافیت پزشکی گرفت؟
یکی از عواملی که در تعیین معافیت دائم یا معافیت از رزم مشمولان تأثیر زیادی دارد، مدرک تحصیلی فرد است.
به عبارت دیگر، ممکن است فردی با وجود داشتن بیماری و اثبات آن، به دلیل داشتن مدرک تحصیلی از خدمت سربازی معاف نشود.
در نظام وظیفه، مدارک تحصیلی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
مدارک تحصیلی کمتر از کارشناسی و مدارک تحصیلی کارشناسی و بالاتر. هرچه مدرک تحصیلی پایین‌تر باشد،
شانس دریافت معافیت پزشکی افزایش پیدا می‌کند.
به همین دلیل، در حین تحصیل، معمولا نمی‌توان برای بسیاری از بیماری‌ها درخواست معافیت پزشکی داد،
مگر اینکه فرد مشمول فارغ‌التحصیل شده باشد یا از تحصیل انصراف دهد،
برای مثال، برای بیماری‌هایی مانند کف پای صاف یا پارگی رباط، در حین تحصیل نمی‌توان درخواست معافیت پزشکی کرد.
همچنین، قوانین مشابهی برای بیماریهای چشم نیز وجود دارد.
در نهایت، درخواست معافیت پزشکی در حین تحصیل هیچ تفاوتی با درخواست‌های بعد از تحصیل ندارد.
تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، ارائه گواهی اشتغال به تحصیل به دفاتر پلیس ۱۰+ است تا پرونده شما تشکیل شود.
سپس مراحل کمیسیون پزشکی طبق روال معمول طی خواهد شد.
در صورتی که بیماری فرد در کمیسیون پزشکی اثبات شود، معافیت وی برقرار خواهد ماند.
در غیر این صورت، معافیت پزشکی باطل شده و تاریخ اعزام جدیدی صادر می‌شود تا فرد به خدمت سربازی اعزام گردد.
آیا در حین خدمت می‌توان معافیت پزشکی گرفت؟
آیین‌نامه‌های معافیت پزشکی چه برای قبل از خدمت سربازی و چه برای حین خدمت سربازی کاملا یکسان می‌باشد؛
در نتیجه تمامی سربازان چنانچه دچار بیماریهای شوند که قبلا به آن اشاره شد
می‌توانند در حین خدمت سربازی برای معافیت اقدام کنند .
حتی کسانی که قبل از خدمت سربازی برای معافیت پزشکی سربازی اقدام کرده‌اند و
توسط رای شورای پزشکی معاف تشخیص داده نشده‌اند یا معاف از رزم هستند و
در حالت‌های خاص وارد شورای عالی پزشکی شده‌اند ولی باز هم نتوانسته‌اند رای بر معافیت بگیرند،
در حین خدمت سربازی می‌توانند اقدام کنند.
تنها تفاوت این است که باید از طریق بهداری یگان توسط نامه‌ای با عنوان نامه اعزام به شورای پزشکی زیرنظر یگان معرفی شوند تا روند کمیسیون پزشکی آغاز شود،
همچنین نیاز است در شورای عالی کمیسیون پزشکی شرکت کنند.
جالب است بدانید معافیت موقت حین خدمت برای بیماری‌هایی همچون اعصاب و روان یا عمل جراحی در حین خدمت صادر می‌شود و سرباز بطور کامل از یگان تسویه می‌کند و بعد از ۶ ماه مجددا وارد کمیسیون خواهد شد.
معافیت موقت پزشکی حین خدمت که معمولا ۶ ماهه است بخشی از مدت خدمت سربازی محسوب نمی‌شود و
بعد از پایان معافیت موقت مشمول باید ادامه خدمت سربازی را انجام دهد.
آیا با معافیت پزشکی می‌توان استخدام شد؟
استخدام در ارگان‌های نظامی و انتظامی با معافیت پزشکی امکان‌پذیر نیست اما
در بسیاری از ارگان‌های دولتی و خصوصی، هیچ منعی برای استخدام افراد با معافیت پزشکی وجود ندارد.
البته نوع بیماری ممکن است در این زمینه تأثیرگذار باشد.
به طور کلی اگر دلیل معافیت شما مانع انجام وظایف شغلی شما نشود مشکلی نخواهید داشت مخصوصا در شرکتهای خصوصی اما در عمل افرادی بودند که مخصوصا در شرکتهای دولتی نتوانستند استخدام شوند.
آیا معافیت پزشکی برای افرادی که غیبت دارند محدودیتی دارد؟
معافیت‌های پزشکی هیچ ارتباطی با سن یا وضعیت غیبت سربازی ندارند؛
بنابراین، مشمولان می‌توانند در هر زمان و با هر شرایطی برای معافیت پزشکی درخواست دهند.
در برخی موارد، حتی افراد غایب با داشتن مدارک تحصیلی بالا نمی‌توانند از معافیت پزشکی بهره‌مند شوند.
برای آشنایی با انواع غیبت سربازی و توجیه آن حتما این مقاله را ببینید.
فرآیند دریافت معافیت پزشکی حین خدمت چقدر طول می‌کشد؟
کسانی که در حین خدمت برای معافیت پزشکی اقدام می‌کنند،
معمولاً ظرف مدت یک ماه تعیین تکلیف خواهند شد.
در بسیاری از موارد، این زمان حتی کمتر است و
در صورت وجود بیمارستان‌های نظامی در محل خدمت، ممکن است
طی دو هفته نیز تعیین تکلیف نهایی انجام شود.
آیا علت معافیت پزشکی روی کارت پایان خدمت درج می‌شود؟
روی کارت تنها معافیت نوشته می‌شود و علت ذقیق آن ذکر نمی‌شود اما در مدرک دیگری به نام گواهی معافیت تمامی اطلاعات آمده است.
برای آشنایی با نحوه ایست خدمت حتما این مقاله را ببینید.
برای کسب اطلاعات بیشتر با تیم بالنج در تماس باشید.
4 پاسخ
بعد از قبولی در پروژه جایگزین امکان استفاده از معافیت پزشکی یا کفالت هست؟
بله امکان‌پذیر است.
دانشجو رشته دندانپزشكی هستم. طرح پزشكی ندارم ميخوام روشی جهت معافيت كامل خدمت انجام دهم؟
معافیت دائم فقط به صورت معافیت پزشکی و کفالت ممکن است که نسبتا شرایط سختی دارد.
بهترین راه برای شما گرفتن پروژه جایگزین خدمت می‌باشد.
برای اطلاع بیشتر اطلاعاتتان را وارد ابزار محاسبه امتیاز بالنج کنید تا ببینید شرایط لازم را دارید یا خیر؟!