چگونه معافیت تحصیلی خارجی بگیریم؟ (راهنمای جامع و به روز)

برای افرادی که مشمول خدمت سربازی هستند، تحصیل در خارج از کشور با محدودیت‌هایی همراه است و
امکان خروج از ایران به‌سادگی برای آن‌ها فراهم نیست.

بااین‌حال، مجوزی تحت عنوان «معافیت تحصیلی خارجی» وجود دارد که
به این افراد اجازه می‌دهد تا تحصیلات خود در خارج از کشور را ادامه دهند.
این مجوز به مشمولان اجازه ورود و خروج موقت از کشور و ادامه تحصیل در خارج را می‌دهد.

روند دریافت معافیت تحصیلی خارجی هر بار دچار تغییراتی می‌شود و
با معافیت تحصیلی داخلی (ویژه دانشجویان داخل کشور) تفاوت دارد.
ما در این مقاله سعی داریم تا به‌روزترین و جامع‌ترین شیوه دریافت معافیت تحصیلی خارجی را با تمامی نکات و شرایط آن ارائه کنیم.

شرایط معافیت تحصیلی خارجی چیست؟

شرایط لازم برای دریافت معافیت تحصیلی خارج از کشور برای افراد مقیم داخل ایران به شرح زیر است:

1. متقاضی باید نامه پذیرش رسمی در یکی از مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد یا دکتری) را از موسسات آموزشی مورد تأیید وزارت علوم ارائه دهد که تاریخ شروع تحصیل در آن ذکر شده باشد. (مانند نامه i20 برای آمریکا)

2. متقاضی نباید سابقه غیبت از خدمت سربازی داشته باشد،
یعنی داشتن نامه معافیت تحصیلی، قرار داشتن در بازه زمانی یک سال پس از فارغ‌التحصیلی، در اختیار داشتن برگ سبز اعزام به خدمت.
همچنین، اگر در حال خدمت سربازی هستید، می‌توانید با دریافت مجوز از یگان خدمتی خود، فرآیند معافیت را آغاز کنید.

3.  در صورتی که متقاضی یک بار در مقطع تحصیلات تکمیلی فارغ‌التحصیل شده باشد،
امکان دریافت مجدد معافیت تحصیلی برای همان مقطع را ندارد.
به عبارت دیگر، اگر فرد در ایران برای مقطع کارشناسی ارشد از معافیت تحصیلی استفاده کرده و
فارغ‌التحصیل شده باشد، باید برای مقطع دکتری پذیرش بگیرد تا
بتواند مجدداً اقدام به دریافت معافیت تحصیلی نماید.

4. متقاضی نباید در طول دوران تحصیل در ایران بیش از یک بار از تحصیل انصراف داده باشد. 

مدارک معافیت تحصیلی خارجی چیست؟

پیش از شروع روند دریافت معافیت تحصیلی لازم است تا مدارک موردنیاز جهت بارگذاری در سامانه و مراجعه به امور دانشجویان را آماده نمایید:

– نامه پذیرش از دانشگاه خارجی

– مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی)

– برگ سبز یا نامه ابطال معافیت مقطع قبلی

– نامه انصراف (در صورت انصراف از مقطع قبلی)

– نامه اشتغال به خدمت از یگان مربوطه برای افرادی که در حال خدمت هستند.

– مدرک زبان

روند دریافت معافیت تحصیلی خارجی چگونه است؟

 برای انجام این فرآیند، لازم است به ترتیب با سه اداره در ارتباط باشید:

ابتدا سازمان «نظام وظیفه» که مسئولیت دریافت وثیقه و صدور معافیت تحصیلی را بر عهده دارد.
سپس «سازمان امور دانشجویان» که مقطع تحصیلی شما در خارج از کشور را ثبت کرده، مدارک تحصیلی‌تان را آزاد می‌کند و پس از آزادسازی مدارک، ثبت معافیت نظام وظیفه، دریافت ویزا و بلیط، نامه خروج از کشور را برای «اداره گذرنامه» صادر می‌کند.
در نهایت، «اداره گذرنامه» این نامه را همراه با پاسپورت شما دریافت کرده و ممنوع‌الخروجی شما را لغو می‌کند تا
امکان سفر به خارج از کشور مانند سایر افراد عادی برای شما فراهم شود.
تمامی مراحل زیر مختص دانشجویانی است که مدرک تحصیلی آن‌ها توسط وزارت علوم صادر شده است.
 در صورتی که مدرک شما توسط وزارت بهداشت صادر شده باشد، مسیر معافیت و آزادسازی مدارک از روال متفاوتی پیروی می‌کند که در همین مطلب به آن اشاره می‌شود.

مرحله ۱: ثبت درخواست معافیت تحصیلی خارجی در سامانه سجاد

برای درخواست معافیت تحصیلی، ابتدا باید در سامانه سجاد (سامانه امور دانشجویان) ثبت‌نام کنید و وارد شوید.

تکمیل پروفایل

سپس از منوی بالا وارد بخش تکمیل پروفایل شوید و اطلاعات پروفایل خود را تکمیل کنید.

تکمیل پروفایل شامل 4 مرحله است که
در مرحله اول یعنی «مشخصات درخواست‌کننده»، ابتدا مشخصات فردی خود را تایید کنید و
سپس نام و نام خانوادگی خود را به انگلیسی وارد کنید و روی دکمه بعدی در پایین صفحه کلیک کنید.

در بخش «اطلاعات تکمیلی» موارد خواسته شده را به دقت تکمیل کنید.
توجه داشته باشید که برای درخواست معافیت تحصیلی حتما در بخش جنسیت مرد را انتخاب کنید و
وضعیت تحصیلی خود را از حالت مشمول خارج کنید.
همچنین تمامی تصاویر و فایل‌ها را با فرمت مناسب و حداکثر با سایز 300 کیلوبایت بارگذاری کنید و دکمه بعدی را بزنید.

در صفحه بعدی وارد بخش «مشخصات اطلاعات مقاطع تحصیلی» می‌شوید.
برای درخواست صدور معافیت تحصیلی در سامانه سجاد باید حداقل یک مقطع تحصیلی در خارج از کشور داشته باشید که وضعیت تحصیلی آن در دو حالت «در حال پذیرش» یا «شاغل به تحصیل» باشد.

در بخش نام دانشگاه یا موسسه محل تحصیل چنانچه نام دانشگاه در لیست کشویی وجود نداشته باشد اما
در لیست دانشگاه‌های موردتایید اداره دانش‌آموختگان قرار داشته باشد،
از منوی کشویی گزینه «سایر» را انتخاب کرده و نام دانشگاه را وارد نمایید و روی گزینه بعدی کلیک کنید.

در گام بعدی کد امنیتی را با رعایت حروف کوچک و بزرگ وارد کنید و روی دکمه ارسال کلیک نمایید.

مشاهده صفحه زیر نشان می‌دهد که اطلاعات شما با موفقیت در سامانه سجاد ثبت شده است.

ثبت درخواست صدور معافیت تحصیلی خارجی

در این مرحله برای ثبت درخواست صدور معافیت تحصیلی خارجی در سامانه سجاد از منوی بالا مسیر زیر را دنبال کنید:

خدمات> اداره کل بورس و اعزام دانشجویان> صدور معافیت تحصیلی
صفحه قوانین را مشاهده خواهید کرد که لطفا آن را به دقت مطالعه کنید و
روی گزینه بعدی در پایین صفحه کلیک کنید.

در مرحله بعدی صفحه زیر را می‌بینید که مشخصات شما به صورت سیستمی فراخوانده شده است اما
لازم است کادرهای خالی و ستاره‌دار را حتما تکمیل کنید.

در بخش مربوط به اطلاعات آزمون زبان شما باید نوع آزمون، نمره و تصویر مدرک را بارگذاری کنید.

حداقل نمرات مدرک زبان جهت صدور معافیت تحصیلی را در جدول زیر مشاهده کنید.
همچنین برای کشورهای غیرانگلیسی زبان مدرک زبان انگلیسی یا مدرک زبان همان کشور موردقبول است.
مدارک زبان انگلیسی از تاریخ صدور تا دو سال اعتبار دارند.

مدرک زبان	حداقل نمره مورد قبول
TOLIMO	480
MSRT	50
TOFEL	85
IELTS	6/5

در مرحله پایانی کد امنیتی را با رعایت بزرگی و کوچکی حروف وارد کرده و گزینه ارسال را بزنید.

پس از ارسال شما به صفحه پرداخت بانکی هدایت می‌شوید و پس از پرداخت موفق به صفحه اصلی سایت برمی‌گردید.

در صفحه اصلی سایت می‌توانید از منوی بالا به بخش کارتابل رفته و وضعیت درخواست صدور معافیت خود را مشاهده کنید.

مرحله ۲: ثبت درخواست در سامانه سخا

سه ماه پیش از تاریخ شروع کلاس‌ها، لازم است در سامانه سخا درخواست معافیت تحصیلی خارج از کشور ثبت کنید.
در این آدرس صفحه زیر را مشاهده می‌کنید.

اگر تاکنون حساب کاربری نداشته‌اید، لازم است رمز عبور خود را از یکی از دفاتر پلیس ۱۰+ دریافت کنید.
شما می‌توانید با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور وارد شوید (در صورت به خاطر نیاوردن رمز از گزینه فراموشی کلمه عبورر استفاده کنید.)
همچنین می‌توانید از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به راحتی با کد یک بار مصرف وارد شوید.

پس از وارد شدن صفحه زیر را مشاهده می‌کنید. از منوی کنار صفحه مسیر زیر را دنبال کنید.
وظیفه عمومی> درخواست معافیت تحصیلی دانشجویی خارجی

پس از کلیک در صفحه زیر روی گزینه «ثبت درخواست معافیت تحصیلی دانشجویی خارجی»کلیک کنید.

پس از تایید قوانین به مرحله بعد بروید.

در این بخش باید مرحله به مرحله مدارک اعلامی وزارت علوم را بارگذاری کنید و
درخواست صدور معافیت تحصیلی خارجی خودر ا ثبت کنید.

برای تکمیل فرآیند، باید مدارکی شامل نامه پذیرش، کارت ملی و شناسنامه، مدرک زبان را در سامانه بارگذاری نمایید.
پس از ثبت درخواست، وضعیت آن را در سامانه سخا پیگیری کنید.
این وضعیت ابتدا به «تایید اولیه مشمول» تغییر می‌کند و سپس به «تایید نهایی مشمول» می‌رسد.

اگر در حال خدمت سربازی هستید، فرآیند خروج از کشور کمی پیچیده‌تر خواهد بود.
پس از انجام مرحله اول و مراجعه به نظام وظیفه، این سازمان نامه‌ای به یگان خدمتی شما ارسال می‌کند تا
مراحل ترخیص را انجام دهید.
سپس با نامه ترخیص یگان، باید مجدداً به نظام وظیفه مراجعه کرده، وثیقه بگذارید و مراحل بعدی را پیگیری کنید. 

مرحله ۳: مراجعه به سازمان نظام وظیفه عمومی

یک روز پس از تأیید نهایی درخواست شما توسط وزارت علوم در سامانه سخا، به سازمان نظام وظیفه عمومی (واقع در میدان سپاه) مراجعه کنید.
پس از ورود به سالن ۳، از باجه نوبت‌دهی یک نوبت تحصیلی دریافت کرده و کارت ملی خود را به مسئول مربوطه ارائه دهید.
او تأیید اولیه را انجام داده و شما را به رئیس ارجاع می‌دهد تا تأیید نهایی را ثبت کند.

مرحله ۴: مراجعه به امور مالی

سپس به بخش امور مالی مراجعه کنید تا نامه‌ای خطاب به بانک جهت ارائه وثیقه برای شما صادر شود.
پس از دریافت نامه، به بانک مراجعه کنید.

مرحله 5: مراجعه به بانک

برای ارائه وثیقه، دو گزینه برای انتخاب بانک پیش رو دارید.
شما می‌توانید دو بانک سپه و ملی را انتخاب کنید. پیشنهاد ما استفاده از خدمات بانک ملی است؛
زیرا شعبه آن در همان ساختمان واقع شده است و فرآیند انجام کارها آسان‌تر خواهد بود.
مبلغ وثیقه برای معافیت تحصیلی به دو حالت تقسیم می‌شود:

حالت اول: مبلغ 40,150,000 تومان در بانک سپرده‌گذاری می‌شود.
در این حالت، هیچ‌گونه سودی به پول شما تعلق نمی‌گیرد.

حالت دوم: مبلغ 44,250,000 تومان در بانک سپرده‌گذاری می‌شود.
در این حالت، 250 تومان هزینه کارمزد تمبر و 8 میلیون تومان به عنوان هزینه نگهداری پول از شما دریافت می‌شود که هیچ سودی به آن تعلق نمی‌گیرد.
از مبلغ 36 میلیون تومان باقی‌مانده، سود 16 درصد به شما تعلق می‌گیرد و
این سود به صورت ماهانه قابل‌برداشت است.
در صورتی که بخواهید پول خود را پس بگیرید، در پایان مبلغ 44 میلیون تومان به شما برگردانده می‌شود.

مرحله 6: مراجعه مجدد به امور مالی

پس از تکمیل مراحل مربوط به وثیقه در بانک، نامه‌ای که بانک به شما تحویل می‌دهد (ضمانت‌نامه) را به بخش امور مالی بازگردانید.
سپس امور مالی نامه‌ای خطاب به اداره امور دانشجویان (همان برگه معافیت تحصیلی خارج از کشور) را برای شما صادر خواهد کرد.
با برگه معافیت تحصیلی به دفتر رئیس سازمان نظام وظیفه مراجعه کنید تا برگه معافیت تحصیلی شما توسط رئیس یا مسئول مربوطه مهر و امضا می‌شود.

مرحله 7: مراجعه به سازمان امور دانشجویان

به سازمان امور دانشجویان مراجعه کنید و مدارک زیر را ارائه دهید:

• کپی صفحه اول شناسنامه
• کپی روی کارت ملی
• کپی صفحه اول پاسپورت
• پرینت نمره زبان
• پرینت نامه لغو تعهد
• پرینت وقت سفارت (مختص دانشجویان آمریکا)
• نامه‌ای که از نظام وظیفه دریافت کرده‌اید.

برگ معافیت تحصیلی را به سازمان امور دانشجویان تحویل دهید.
در این مرحله می‌بایست برگه معافیت را اسکن و در سامانه سجاد بارگذاری کنید.
این کار را می‌توانید به دو روش انجام دهید:

• روش اول: اسکن و بارگذاری توسط خودتان با استفاده از گوشی
• روش دوم: مراجعه به بخش انتشارات سازمان و انجام این کار با پرداخت هزینه

پیش از تحویل برگ معافیت، حتماً کپی و اسکن آن را تهیه کنید.

انواع نامه‌های صادرشده توسط سازمان امور دانشجویان

علاوه بر مورد فوق، سازمان امور دانشجویان می‌تواند دو نامه مهم  دیگر برای شما صادر کند:

1. در این مرحله، اگر تمام مدارک و کپی‌های موردنیاز مربوط به امور دانشجویان را همراه خود داشته باشید،
سازمان امور دانشجویان نامه‌ای به اداره گذرنامه برای دریافت مجوز خروج از کشور شما صادر می‌کند (فرآیند آن در بخش بعدی همین مقاله به طور مفصل بررسی شده است.)

2. اگر مدارک تحصیلی شما آزاد شده باشد (در ادامه همین مقاله به نکات آزادسازی مدرک و لغو تعهد پرداختیم)،
امور دانشجویان علاوه بر نامه خطاب به اداره گذرنامه، نامه دیگری خطاب به دانشگاه شما صادر می‌کند تا
بتوانید مدارک خود را تحویل بگیرید و در غیر این صورت نامه‌ای به دانشگاه ارسال می‌شود که
در آن تأکید شده دانشگاه مجاز است مدارک را تنها پس از دریافت هزینه‌های مربوطه تحویل دهد. (شکل زیر).

اقدام بسیار مهم

با مراجعه به سازمان امور دانشجویان و گرفتن برگه مجوز خروج، در آنجا به شما تاکید می‌کنند که
 به محض شروع تحصیل در خارج در سامانه میخک تشکیل پرونده دهید و
 هر ترم گواهی اشتغال به تحصیل بارگذاری کنید (بخش تایید مدارک) و ثبت درخواست مجوز خروج دانشجویی دهید که
در نهایت سه کد برای هر مرحله به شما داده می‌شود تا بتوانید مهر تردد مشمولین را دریافت کنید.
در غیر این صورت، تردد شما به ایران به مشکل خواهد خورد.

8 نکته مهم درباره معافیت تحصیلی خارجی

1.مهلت اقدام برای مجوز خروج از کشور و ترک کشور

پس از صدور معافیت تحصیلی، فقط ۶ ماه فرصت دارید تا برای مجوز خروج از کشور اقدام کنید.
پس از دریافت این مجوز، ۲ ماه فرصت دارید که کشور را ترک کنید.
این مهلت ۶ ماهه در صورت ارائه دلیل منطقی می‌تواند تا ۲ ماه تمدید شود.

2. محدودیت سفر سیاحتی برای متقاضیان معافیت تحصیلی در آمریکا و کانادا

افرادی که معافیت تحصیلی خارجی برای آمریکا و کانادا دریافت کرده‌اند،
در دوره ۶ ماهه معافیت نمی‌توانند سفر سیاحتی انجام دهند.
این افراد تنها یک بار اجازه سفر سیاحتی برای اخذ ویزا خواهند داشت.

3. شرایط و محدودیت‌های اقامت در ایران برای دارندگان معافیت تحصیلی خارجی

دارندگان معافیت تحصیلی خارجی می‌توانند در سال ۳ بار و در مجموع ۴ ماه در ایران اقامت داشته باشند،
مشروط بر آن که وارد غیبت نشوند.

همچنین دانشجویانی که پرونده تأییدشده توسط وزارت علوم یا بهداشت دارند،
برای اخذ مهر خروج دانشجویی (سه بار در سال و حداکثر چهار ماه اقامت در ایران) باید قبل از ورود به ایران به نمایندگی‌های ایران مراجعه کنند.

4. مقاطع غیرمجاز برای دریافت معافیت تحصیلی خارجی

معافیت تحصیلی خارج از کشور برای تمامی مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به طور مجدد صادر نمی‌شود. معافیت تحصیلی برای مقطع لیسانس در داخل کشور صادر نمی‌شود و
برای این مقطع تنها برای افرادی که دوره دبیرستان را خارج از کشور به پایان رسانده‌اند، صادر می‌شود.

افرادی که پیش از ۱۸ سالگی از کشور خارج شده باشند و دوره دبیرستان را در خارج از کشور گذرانده‌اند،
در صورت پذیرش از یکی از مؤسسات مورد تأیید وزارت علوم در مقطع لیسانس دریافت کنند می‌توانند برای اخذ معافیت تحصیلی اقدام کنند.

5. مهلت معرفی به وظیفه عمومی پس از فارغ‌التحصیلی، اخراج یا ترک تحصیل

دانش‌آموزان و دانشجویان خارج از کشور که فارغ‌التحصیل، اخراج یا ترک تحصیل کرده‌اند،
حداکثر یک سال از تاریخ وقوع این موارد فرصت دارند تا خود را به وظیفه عمومی معرفی کنند.

6. شرایط دریافت معافیت تحصیلی خارجی حین تحصیل

دانشجویانی که در یکی از مقاطع تحصیلی در سنوات مجاز در حال تحصیل در ایران هستند و
پذیرش دانشگاه خارجی دریافت کرده‌اند، می‌توانند با انصراف از دانشگاه داخل کشور برای معافیت تحصیلی اقدام کنند، مشروط بر اینکه:

• قبلاً انصراف نداده باشند.
• پذیرش برای مقطع پایین‌تر از مقطع فعلی نباشد.

مثال‌ها

• مثال 1: دانشجوی مقطع ارشد در سنوات مجاز که قبلاً انصراف نداده و پذیرش مقطع ارشد یا دکتری مستقیم از دانشگاه خارجی دریافت کرده است، می‌تواند از مقطع ارشد فعلی انصراف داده و معافیت جدید دریافت کند.
• دانشجوی مقطع دکتری در سنوات مجاز که پذیرش مقطع ارشد از دانشگاه خارجی دریافت کرده است، نمی‌تواند معافیت تحصیلی دریافت کند، زیرا پذیرش برای مقطع پایین‌تر است.
• دانشجوی مقطع دکتری که در سنوات مجاز در حال تحصیل است و قبلاً یک‌بار از مقطع ارشد انصراف داده، حتی اگر پذیرش مقطع دکتری از دانشگاه خارجی دریافت کند، نمی‌تواند معافیت تحصیلی بگیرد. دلیل این امر، داشتن سابقه انصراف است.
• دانشجوی مقطع دکتری که در سنوات مجاز مشغول به تحصیل است و قبلاً انصراف نداده، می‌تواند با پذیرش مقطع دکتری از دانشگاه خارجی و انصراف از مقطع فعلی، معافیت تحصیلی دریافت کند.

7. محرومیت از معافیت تحصیلی در صورت اخراج از تحصیل

در صورت اخراج از تحصیل، امکان دریافت معافیت تحصیلی وجود ندارد.
این افراد باید خود را برای انجام خدمت سربازی آماده کنند.

8. حل مشکل خطای رشته تحصیلی در سامانه سخا

توجه کنید در صورتی که رشته شما زیرمجموعه وزارت علوم باشد اما در سامانه سخا برای معافیت تحصیلی خارج از کشور پیام «با توجه به رشته به وزارت بهداشت مراجعه نمایید» دریافت کنید، باید حضوری به سازمان امور دانشجویان مراجعه کنید. در این مراجعه، مدارک زیر را ارائه دهید:

• نامه پذیرش دانشگاه
• مدارک تحصیلی مقاطع قبلی شامل ریزنمرات یا گواهی فراغت از تحصیل
• سیلابس دروس و پروپوزال مقطعی که پذیرش گرفته‌اید.

همچنین، لازم است توضیح دهید که رشته شما زیرمجموعه وزارت بهداشت نیست.
ارائه کامل و دقیق این مدارک و توضیحات، احتمال رفع سریع‌تر مشکل را افزایش می‌دهد.

دریافت مجوز خروج از کشور

برای خروج از کشور ابتدا باید کارهای مربوطه را از طریق سازمان امور دانشجویان پیگیری کنید. لازم است وارد سامانه سجاد شوید و دو مرحله زیر را انجام دهید:

• در بخش ویرایش پروفایل، وضعیت نظام وظیفه خود را از «مشمول» به «تحصیلی» تغییر دهید (احتمالا این کار را قبلا هنگام ثبت نام در سامانه سجاد انجام داده‌اید.)
• درخواست خروج از کشور را برای اداره گذرنامه از مسیر زیر ثبت کنید و مبلغ موردنظر را پرداخت نمایید.

خدمات> اداره کل بورس و اعزام دانشجویان> صدور گواهی خروج از کشور به اداره گذرنامه

پس از تکمیل این مراحل، مدارک زیر را آماده کنید:

• کپی پاسپورت
• کپی ویزا
• کپی رزرو بلیط (از سایت فلایتو رزرو بگیرید؛ نیازی به خرید بلیط نیست، فقط تا مرحله پرداخت پیش بروید و ایمیل رزرو را پرینت بگیرید.)
• کپی معافیت تحصیلی
• نامه لغو تعهد
• دانشنامه

با این مدارک به سازمان امور دانشجویان مراجعه کنید و نامه‌ای دریافت کنید که باید به اداره گذرنامه در ستارخان تحویل دهید.

اقدامات لازم در اداره گذرنامه

 برای صدور اجازه خروج، باید به اداره گذرنامه واقع در منطقه شهرآرا (ستارخان) مراجعه کنید.

ترجیحا صبح زود مراجعه کنید چون تعداد مراجعین زیاد است و شاید لازم باشد ساعت‌ها در صف منتظر بمانید.
گوشی خود را تحویل دهید و وارد شوید.

ابتدا به دبیرخانه (انتهای حیاط سمت چپ) مراجعه کنید تا
نامه سازمان امور دانشجویان شماره‌گذاری شود.
سپس به بخش صدور گذرنامه بروید.
از بخش فتوکپی ابتدای سالن اصلی، فرم خروج تهیه کنید و
حتما از نامه شماره‌گذاری‌شده یک کپی برای خودتان بگیرید (چون اصل آن را تحویل می‌گیرند).
فرم خروج را پر کنید و همراه با شناسنامه، کارت ملی و نامه شماره‌گذاری‌شده به باجه ۵ مراجعه کنید و
درخواست خود را ثبت نمایید.

پس از انجام این مراحل، رسیدی به شما داده می‌شود و اعلام می‌کنند که فردا برای تحویل پاسپورت مراجعه کنید.
حتی اگر درخواست کنید که همان روز کارتان انجام شود، معمولاً قبول نمی‌کنند.
روز بعد به باجه ۴ مراجعه کنید، رسید خود را تحویل دهید و پاسپورت را دریافت کنید.
به شما اعلام می‌شود که دو ماه فرصت دارید از کشور خارج شوید.
لازم به ذکر است که مهر خروج روی پاسپورت زده نمی‌شود و این فرآیند به صورت سیستمی انجام می‌گیرد.

 لغو تعهد و آزادسازی مدرک

تعهد دانشجویی به این معناست که دانشجویانی که از تحصیل رایگان در دانشگاه‌های دولتی (فقط روزانه) بهره‌مند می‌شوند، متعهد هستند که به ازای مدت و رشته تحصیلی خود، برای دولت کار کنند.
این کار به شکلی است که برای آن‌ها بیمه شغلی رد شود.
این تعهد معمولاً هنگام ثبت‌نام در دانشگاه و در سن ۱۸ سالگی به صورت رسمی پذیرفته می‌شود.

برای لغو این تعهد، چند روش وجود دارد:
روش اول این است که فرد بعد از فارغ‌التحصیلی، مدتی که متعهد شده است را در شغل مرتبط با رشته تحصیلی خود برای دولت کار کند.

روش دوم پرداخت هزینه است. در این حالت فرد مبلغ مشخصی را به دولت پرداخت می‌کند تا تعهدش لغو شود.
 اگر فرد بعد از فارغ‌التحصیلی بیمه شغلی داشته باشد، به ازای هر ماهی که بیمه برایش رد شده است، مبلغی از این هزینه کم می‌شود.

روش سوم استفاده از قانون عدم کاریابی است.
این قانون در گذشته به دانشجویان امکان می‌داد تا
با ارائه مدارکی مبنی بر عدم توانایی پیدا کردن کار، تعهدشان را لغو کنند.
البته این قانون امروزه برای مشمولین تغییرات زیادی کرده و در حال حاضر کمتر کسی از آن استفاده می‌کند.

در شرایط خاصی مثل ازکارافتادگی نیز ممکن است تعهد لغو شود، اما این روش نیاز به بررسی‌های ویژه دارد و کمتر رایج است.

به طور کلی، اگر شما قصد دارید هم کار کنید و هم بخشی از هزینه تعهد را بپردازید،
می‌توانید از ترکیب دو روش اول و دوم استفاده کنید.
در این حالت، به ازای مدت زمانی که بعد از فارغ‌التحصیلی تحت پوشش بیمه بوده‌اید،
هزینه پرداختی برای لغو تعهد کاهش پیدا می‌کند.
در ادامه با کلیت روش دوم یعنی پرداخت هزینه آشنا می‌شویم.

لغو تعهد خدمت از طریق پرداخت مالی

برای آزادسازی مدارک دو راه وجود دارد:

 1) دریافت برگ سبز

اگر برگ سبز داشته باشید، می‌توانید به راحتی مدارک تحصیلی‌تان را آزاد کنید.
ابتدا باید در سامانه سجاد درخواست آزادسازی مدارک تحصیلی دهید. وارد مسیر زیر شوید:

خدمت> اداره کل بورس و اعزام دانشجویان> لغو تعهد آموزش رایگان

فرم درخواست لغو تعهد، پیچیدگی خاصی ندارد.
در این فرم از شما خواسته می‌شود تعداد واحدهای اخذ شده را وارد کنید که باید تمام واحدهایی که گذرانده‌اید را در آن ذکر کنید.
در قسمت واحدهای جبرانی، منظور واحدهایی است که در مقطع ارشد به عنوان پیش‌نیاز از مقطع کارشناسی باید می‌گرفتید و آن‌ها را به دلیل نداشتن پیش‌نیاز در کارشناسی باید پاس می‌کردید.
این قسمت به هیچ عنوان به واحدهایی که به خاطر افتادن دوباره برداشته‌اید مربوط نمی‌شود.
 اگر شما دانشجوی کارشناسی هستید، این بخش را صفر وارد کنید و
 اگر دانشجوی مقطع بالاتر هستید، تعداد واحدهایی که مجبور بوده‌اید از کارشناسی به عنوان پیش‌نیاز بردارید را وارد کنید.

درخواست شما پس از بررسی و تایید دانشگاه، در صورتی که مدارک اضافی نیاز باشد، به شما اطلاع داده می‌شود.
سپس پس از پرداخت مبلغ مربوطه، باید نامه لغو تعهد سجاد را پرینت کرده و
از طریق دانشگاه درخواست دریافت مدارک تحصیلی کنید.
مدارک لازم را به اداره امور فارغ‌التحصیلان تحویل دهید و در صورت پیگیری، معمولاً می‌توانید تا یک هفته مدارک‌تان را آزاد کنید.

2) لغو تعهد با دریافت معافیت تحصیلی

در صورتی که بخواهید با معافیت تحصیلی خارجی اقدام کنید،
بعد از دریافت معافیت، باید از سازمان امور دانشجویان نامه‌ای دریافت کنید تا
بتوانید مدارک‌تان را آزاد کنید (در بخش «مرحله 7: مراجعه به سازمان امور دانشجویان» در همین مقاله به آن اشاره شد).

یکی از معایب لغو تعهد با معافیت تحصیلی این است که
تنها از ۳ ماه مانده به شروع ترم دانشگاه به شما داده می‌شود و
به همین دلیل، بیشتر افراد برای آزادسازی مدارک تحصیلی خود از برگ سبز استفاده می‌کنند.

نحوه دریافت پاسپورت برای مشمولین نظام وظیفه

داشتن یکی از سه شرط معافیت تحصیلی، برگ سبز و فرجه یک ساله پس از فارغ‌التحصیلی برای درخواست پاسپورت ضروری است:

1- مراجعه به سایت epolice.ir و دریافت کد سخا برای ورود به سامانه سخا

2- مراجعه به سایت epolice و ثبت درخواست خروج از کشور در بخش وظیفه عمومی

3- انتخاب نوع درخواست زیارتی یا سیاحتی (برای کسانی که قصد خروج ندارند و صرفا به دنبال گرفتن پاسپورت هستند.)
درخواست خروج زیارتی صرفا برای گرفتن پاسپورت هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند؛
 چون بر خلاف تصور برخی، هیچ مهری در پاسپورت تا زمانی که وارد خاک آن کشور نشوید در پاسپورت ثبت نمی‌شود و این درخواست خروج صوری فقط به هدف گرفتن پاسپورت دارید، به علت وثیقه کمتر می‌توانید درخواست خروج زیارتی داشته باشید.

4- تایید دانشگاه (اگر در فرجه یک ساله باشید به صورت اتوماتیک این مرحله تایید می‌شود)

5- پرداخت مبلغ ودیعه پس از تایید نظام وظیفه و ثبت شماره حساب بانک سپه
 پرداخت از هر کارتی می‌تواند انجام شود (مبلغ وثیقه سیاحتی: 30 میلیون تومان و زیارتی: 5 میلیون تومان)

6- پس از تایید نهایی درخواست خروج از کشور از طرف سازمان نظام وظیفه، بعد از دریافت پیامک نظام وظیفه به صورت حضوری به پلیس +10 جهت ثبت درخواست پاسپورت مراجعه کنید و پس از حدود یک هفته تا یک ماه پاسپورت خود را درب منزل دریافت کنید.
حداکثر دو روز کاری طول می‌کشد تا پیامک صدور مجوز خروج از نظام وظیفه ارسال شود.

7- خروج از کشور برای دریافت پاسپورت اهمیتی ندارد.
 بعد از دریافت پاسپورت به نظام وظیفه شهرتان مراجعه کنید و همراه با پاسپورت و درخواست عودت وثیقه دهید تا
 در سیستم برای شما عدم خروج ثبت کنند.

8- برای آزمون آیلتس می‌توانید به جای پاسپورت اگر معافیت تحصیلی دارید با کارت ملی و نامه فراغت از تحصیل هم برای امتحان ثبت نام کنید.

روند گرفتن معافیت تحصیلی خارجی ویژه دانش‌آموختگان وزارت بهداشت

مرحله 1- تشکیل پرونده

وارد سامانه میخک شوید و پذیرش تحصیلی خود را در بخش «تایید مدارک موسسات عالی» بارگذاری کنید.
ابتدا از شما می‌خواهد تا تشکیل پرونده دهید.
بدین منظور اگر مدرک کافی ندارید، یک برگه سفید آپلود کنید و
تاریخ‌ها را به گونه‌ای وارد کنید که صرفاً تشکیل پرونده انجام شود.
پس از آن، می‌توانید فرآیند تایید مدارک موسسات عالی را انجام دهید.

مرحله 2: پرداخت هزینه

باید 25 یورو نقد به وزارت امور خارجه (میز خدمت) ببرید،
 و بگویید که قصد دارید برای تایید مدراکتان پول واریز کنید.
به شما نامه‌ای می‌دهد که با آن به بانک ملی مراجعه کنید تا پرداخت انجام شود.

مرحله 3- ایمیل کردن نامه پذیرش

از دانشگاهی که پذیرش گرفتید بخواهید که نامه پذیرش را به ایمیل سفارت خانه ایران در کشوری که پذیرش گرفتید یا دفتر حفاظت منافع ایران (آمریکا) ایمیل کند.

مرحله 4- مراجعه به سفارت‌خانه

رسید کد رهگیری درخواستتان در سامانه میخک را پرینت بگیرید و با یه کپی از گذرنامه داخل پاکت گذاشته و به سفارت‌خانه ایران، در کشوری که پذیرش گرفتید یا دفتر حفاظت منافع ایران (آمریکا) پست کنید.

مرحله 5- مراجعه به وزارت بهداشت

وقتی در سامانه میخک تایید شد یا کد رهگیری گرفتید باید با کد رهگیری، پرینت پذیرش و کارنامه زبان و مدارک هویتی به خانم امین‌پور در وزارت بهداشت مراجعه کنید تا وضعیت پذیرش و مدارک شما را بررسی کند.

سپس به خانم حسینی مراجعه کنید. فرمی دریافت خواهید کرد که باید توسط افراد مشخصی امضا شود.
پس از جمع‌آوری امضاها، مجددا به خانم حسینی مراجعه کنید.
 فرم‌های دیگری دریافت می‌کنید که باید امضا کنید و لازم است یکی از آن‌ها محضری تعهد دهید.

مرحله 6. بارگذاری مدارک در سامانه موحد

تمامی مدارکتان را در سامانه موحد وزارت بهداشت (قسمت ارز و تسهیلات مشمولین) بارگذاری کنید و
 منتظر شوید تا خانم شعبانی آن‌ها را بررسی و تایید کند، در نهایت نامه به نظام وظیفه صادر می‌شود.

مرحله 7. مراجعه به نظام وظیفه

نامه را به نظام وظیفه (میدان سپاه) ببرید و وثیقه بگذارید و نامه نظام وظیفه به وزارت بهداشت صادر را به وزارت بهداشت داده تا شماره شود و به خانم حسینی تحویل می‌دهید.

مرحله 8. درخواست نامه خروج از کشور

در این مرحله اگر ویزا و بلیط دارید می‌توانید درخواست نامه خروج از کشور خود را در همان سامانه موحد ثبت کنید و مدارکتان را بارگذاری کنید.
سپس از خانم داوودی در امور مشمولین بخواهید تا نامه صادر کنند و
نامه را به اداره گذرنامه برده و شماره کنید.
سپس آن را به باجه 8 یا 9 تحویل دهید و 1 تا 2 روز کاری مجوز خروج از کشور شما تایید می‌شود.

سوالات متداول

ایست خدمت برای معافیت تحصیلی خارج از کشور امکان‌پذیر است؟

بله، اگر سرباز غیرغایب باشد و از یکی از دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم یا وزارت بهداشت برای مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد یا دکتری پذیرش بگیرد و همچنین کشور مقصد ویزای تحصیلی صادر کند، می‌تواند با استفاده از قانون ایست خدمت و قرار دادن وثیقه تحصیلی به مدت مشخص، از معافیت تحصیلی خارج از کشور بهره‌مند شود.

با دو بار انصراف از دانشگاه گرفتن معافیت تحصیلی خارجی ممکن است؟

خیر، نه تنها نمی‌توان درخواست معافیت تحصیلی خارجی داد بلکه از گرفتن معافیت داخلی نیز محروم می‌شوید.

آیا افراد دارای معافیت تحصیلی خارجی باید عوارض خروج از کشور بپردازند؟

خیر اگر از شما وجهی عوارض خروج از کشور دریافت شود؛ غیرقانونی بوده و شما حق اعتراض خواهید داشت.

پرداخت وثیقه معافیت تحصیلی خارجی حتما باید از حساب شخصی فرد باشد؟

بله مبلغ وثیقه باید از حساب شخصی فرد یا وکیل رسمی او باید پرداخت شود.

اگر معافیت تحصیلی خارجی بگیرم و نتوانم ظرف 6 ماه آینده از کشور خارج شوم، آیا پس از آن فرجه‌ای وجود دارد؟

بله. پس از گرفتن معافیت خارجی فقط ۶ ماه فرصت دارید ویزا را نشان دهید و
اگر ویزا نگیرید معافیت شما باطل و انصراف برایتان ثبت می‌شود و وارد فرجه یکساله می‌شوید.
ورود به فرجه یک‌ساله به‌معنای حفظ معافیت تحصیلی نیست. اگر ویزا دریافت کنید، معافیت تحصیلی شما تنها در صورتی معتبر خواهد بود که قبلاً هیچ انصرافی ثبت نشده باشد یا فقط یک انصراف داشته باشید. در این حالت، باید مجدداً تمامی مراحل اخذ معافیت تحصیلی خارج از کشور و وثیقه‌گذاری را طی کنید. اما اگر دو بار انصراف ثبت کرده باشید،
دیگر امکان خروج از کشور با معافیت تحصیلی وجود ندارد و تنها می‌توانید برای سفر سیاحتی بدون برگشت اقدام کنید.

در صورت گرفتن معافیت تحصیلی خارجی آیا باید مدرکی را برای سفارت ترجمه کرد؟

بله مخصوصا برای سفارت آمریکا بهتر است هم برگ معافیت تحصیلی و هم رسید پرداخت وثیقه‌ خروج از کشور ترجمه شود.

در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر حتما با تیم مشاوره بالنج تماس بگیرید.