یکی از سؤالات رایج میان جوانان مشمول خدمت وظیفه عمومی در ایران، این است که «آیا می‌تونم سربازی نرم؟»
یا «آیا می‌تونم سربازی رو به تاخیر بندازم؟».
با توجه به اینکه خدمت سربازی ممکن است در برهه‌ای از زندگی افراد خصوصاً هنگام تحصیل یا ورود به بازار کارچالش‌برانگیز باشد، آگاهی از راههای قانونی برای معافیت یا تعویق خدمت، می‌تواند کمک شایانی در برنامه‌ریزی آینده افراد داشته باشد.
اگرچه خدمت سربازی در کشور ایران اجباری است، اما قانون‌گذار مسیرهای مشخصی برای معافیت یا تعویق آن پیش‌بینی کرده است.
انتخاب راه مناسب فرار از سربازی، بستگی به شرایط فردی مانند وضعیت تحصیلی، خانوادگی، پزشکی و حتی علمی دارد.
در این مقاله به بررسی راههای فرار از سربازی به شکل کاملاً قانونی جهت معافیت دائم یا تعویق خدمت سربازی می‌پردازیم.
راههای فرار از سربازی قانونی- کاملا قانونی
معافیت پزشکی
یکی از راههای فرار از سربازی، گرفتن معافیت پزشکی است.
اگر دارای بیماری یا مشکلات جسمی و روانی خاص هستید، ممکن است مشمول معافیت پزشکی شوید.
شرایط معافیت در آیین‌نامه‌های مصوب سازمان وظیفه عمومی مشخص شده و شامل مواردی مانند بیماری‌های قلبی، تنفسی، اختلالات مزمن، مشکلات بینایی، شنوایی یا ناتوانی‌های حرکتی و عصبی است.
برای استفاده از این نوع معافیت، باید مدارک پزشکی معتبر ارائه کرده و معاینات پزشکی لازم را نزد پزشکان معتمد سازمان طی کنید.
گاهی ممکن است معافیت پزشکی موقت بگیرید یعنی می‌توانید تا سپری کردن دوره درمان خود اعزام به خدمت سربازی را به تعویق بیندازید.
برای آشنایی با شرایط معافیت پزشکی حتما این مقاله را مطالعه کنید.
معافیت کفالت
چنانچه مشمول تنها سرپرست و مراقب یکی از اعضای خانواده مانند پدر یا مادر بیمار، خواهر یا برادر ناتوان یا فاقد سرپرست باشد، ممکن است واجد شرایط معافیت کفالت باشد و
همین موضوع یک راه کاملا قانونی برای فرار از سربازی محسوب می‌شود.
برای اثبات این موضوع، ارائه مدارک قانونی و تأییدیه‌های لازم از نهادهایی مانند بهزیستی یا بنیاد شهید ضروری است.
برای آشنایی با شرایط معافیت کفالت حتما این مقاله را مطالعه کنید.
معافیت تحصیلی
ادامه تحصیل یکی از متداول‌ترین راههای فرار از سربازی یا برای به تعویق انداختن آن است.
بر اساس قانون، دانش‌آموزان و دانشجویان تا پایان سنوات مجاز تحصیلی خود از اعزام به خدمت معاف هستند.
محدودیت‌های سنی برای مقاطع تحصیلی به شرح زیر است:
– کاردانی: حداکثر تا ۲۲ سال
– کارشناسی: حداکثر تا ۲۴ سال
– کارشناسی ارشد: حداکثر تا ۲۶ سال
– دکتری: حداکثر تا ۲۸ سال (با امکان تمدید در موارد خاص)
نکته مهم آن است که فاصله بیش از یک سال بین دو مقطع تحصیلی، منجر به لغو معافیت خواهد شد.
همچنین مشمولان پس از انصراف یا فارغ‌التحصیلی، تنها یک سال مهلت دارند تا وضعیت نظام وظیفه خود را مشخص کنند.
دانشجویان می‌توانند بلافاصله پس از پایان هر مقطع تحصیلی، در مقطع بالاتر ادامه تحصیل دهند. این روش، در صورت رعایت فاصله زمانی مجاز بین مقاطع، منجر به تمدید معافیت تحصیلی می‌شود
برای آشنایی با شرایط معافیت تحصیلی حتما این مقاله را مطالعه کنید.
خرید خدمت (ویژه مشمولان غایب)
در برخی سال‌ها، دولت امکان خرید خدمت را برای مشمولانی که بیش از ۸ سال از موعد اعزام آن‌ها گذشته و غیبت کرده‌اند فراهم می‌کند.
لازم به ذکر است که این قانون دائمی نبوده و با توجه به سیاست‌های سالانه، ممکن است اجرا یا متوقف شود.
همچنین مبلغ پرداختی برای خرید خدمت، متناسب با مدرک تحصیلی و شرایط فرد متغیر خواهد بود.
معافیت نخبگان و دریافت پروژه جایگزین خدمت
افرادی که دارای دستاوردهای علمی و پژوهشی مانند ثبت اختراع، چاپ مقاله‌های علمی در نشریات معتبر بین‌المللی (ISI)، یا کسب رتبه در المپیادها و مسابقات علمی هستند، می‌توانند از طریق بنیاد ملی نخبگان اقدام کرده و خدمت وظیفه را به شکل پروژه تحقیقاتی جایگزین کنند.
این شیوه برای دانشجویان، محققان و افراد فعال در حوزه‌های علمی و فناوری یک گزینه مناسب محسوب می‌شود.
برای آشنایی با شرایط و نحوه دریافت پروژه جایگزین خدمت حتما این مقاله را مطالعه کنید.
امریه در سازمان‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان
برخی مشمولان می‌توانند خدمت وظیفه خود را به‌صورت امریه در نهادهای دولتی، شرکت‌های دانش‌بنیان یا مراکز پژوهشی سپری کنند.
خدمت در قالب امریه به معنای انجام وظایف شغلی یا پژوهشی مرتبط با رشته تحصیلی، به جای حضور در یگان‌های نظامی است.
این روش دارای شرایط و رقابت خاص خود بوده و لازم است افراد از قبل نسبت به تهیه مدارک و ثبت‌نام در نهادهای مربوطه اقدام کنند.
برای آشنایی با شرایط و نحوه دریافت امریه در شرکت‌های دانش‌بنیان حتما این مقاله را مطالعه کنید.
تغییر رشته یا دانشگاه (مطابق قوانین)
در برخی موارد، دانشجو می‌تواند با انصراف از یک رشته و شرکت مجدد در آزمون سراسری، وارد رشته یا دانشگاه دیگری شود.
بر اساس مقررات، هر فرد فقط یک بار اجازه انصراف و شروع مجدد دارد. این روش می‌تواند در برخی شرایط، منجر به تمدید دوره معافیت شود.
برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه غیرانتفاعی و پیام نور دارای شرایط پذیرش ساده‌تر و تقویم آموزشی منعطف‌تری هستند.
انتخاب این مسیر می‌تواند برای کسانی که قصد تمدید مدت زمان تحصیل را دارند، مفید واقع شود.
ادامه تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور
اخذ پذیرش تحصیلی از دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور، در صورت تأیید توسط وزارت علوم و سفارت جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند منجر به صدور معافیت تحصیلی خارج از کشور شود. ارائه مدارک معتبر و رسمی ضروری است.
شرکت در آزمون‌های ورودی یا انتقالی
ثبت‌نام و شرکت در آزمون‌های ورودی مانند آزمون کارشناسی‌ارشد، دکتری یا آزمون‌های انتقالی، می‌تواند دلیلی قانونی برای تمدید موقت معافیت تحصیلی باشد.
در کنار روش‌های قانونی، برخی افراد به دنبال راهکارهایی هستند که ممکن است قانونی نبوده یا دارای ریسک بالا باشند.
در ادامه به چند نمونه از این روش‌ها اشاره می‌شود. تأکید بر اینکه استفاده از آن‌ها می‌تواند تبعات قانونی و اجتماعی داشته باشد.
روش‌های شبه قانونی
برخی روش‌ها ممکن است کاملا قانونی نباشند یا مرز باریکی با تخلف داشته باشند. لطفا آگاهانه بخوانید!
1. غیبت تا تصویب مجدد قانون خرید خدمت
در سال‌های گذشته، مشمولانی که بیش از ۸ سال غیبت داشتند، می‌توانستند با پرداخت وجه مشخص، خدمت سربازی را خریداری کنند.
هرچند این قانون در حال حاضر متوقف شده است، اما احتمال اجرای مجدد آن در آینده وجود دارد.
در مدت زمان غیبت، امکان استفاده از بسیاری از خدمات رسمی مانند دریافت گذرنامه، اشتغال در سازمان‌های دولتی و غیره وجود ندارد.
استفاده از طرح‌هایی نظیر «انصار»
برخی طرح‌ها از جمله «انصار» برای مشمولان غایب طراحی شده‌اند که در آن‌ها افراد می‌توانند خدمت خود را به صورت پاره‌وقت انجام دهند. این طرح‌ها معمولاً موقتی بوده و شامل شرایط خاص هستند.
مهاجرت دائم از کشور
برخی افراد تصمیم به مهاجرت دائم می‌گیرند و از سیستم نظام وظیفه خارج می‌شوند. لازم به ذکر است که برخی کشورها به کارت پایان خدمت نیازی ندارند، اما در صورت بازگشت به ایران، ممکن است مشکلاتی از نظر نظام وظیفه ایجاد شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با تیم بالنج در تماس باشید.
