با افزایش نیاز جامعه به خدمات روانشناختی و مشاوره‌ای، نقش روان‌شناسان در حوزه‌های مختلف سلامت روان، آموزش، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی بیش از پیش اهمیت یافته است.
از سوی دیگر، موضوع خدمت سربازی همواره یکی از دغدغه‌های اصلی فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف از جمله روانشناسی بوده است. خوشبختانه در سال‌های اخیر، فرصت‌هایی تحت عنوان پروژه جایگزین خدمت برای رشته روانشناسی فراهم شده است که
به متخصصان این حوزه امکان می‌دهد دانش و مهارت خود را در قالب پروژه‌های پژوهشی، آموزشی یا درمانی در سازمان‌های دولتی و غیردولتی ارائه دهند و همزمان دوره خدمت سربازی خود را به شیوه‌ای سازنده‌تر سپری کنند.
پروژه جایگزین خدمت نه‌تنها فرصتی برای خدمت تخصصی به جامعه است،
بلکه می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال، تجربه کاری و حتی ورود به حوزه‌های جدید شغلی برای روان‌شناسان جوان باشد.
در این مقاله به بررسی سازمان‌ها و نهادهایی می‌پردازیم که امکان پذیرش پروژه جایگزین خدمت برای دانش‌آموختگان روانشناسی را دارند.
رشته روانشناسی چیست؟
روانشناسی (Psychology) علمی است که به مطالعه ذهن، رفتار و فرآیندهای روانی انسان می‌پردازد.
این رشته تلاش می‌کند بفهمد افراد چگونه فکر می‌کنند، احساس می‌کنند، یاد می‌گیرند، تصمیم می‌گیرند و رفتار می‌کنند.
روانشناسی ترکیبی از علوم تجربی، انسانی و اجتماعی است و بر پایه مشاهده، پژوهش و تحلیل علمی کار می‌کند.
اهداف اصلی روانشناسی کدامند؟
- شناخت و درک رفتار انسان
- کمک به افراد برای مقابله با مشکلات روحی و روانی
- بهبود سلامت روان در سطح فردی و اجتماعی
- ارتقاء کیفیت زندگی از طریق آموزش، مشاوره و درمان
شاخه‌های اصلی رشته روانشناسی کدامند؟
1. روانشناسی بالینی: تشخیص و درمان اختلالات روانی
2. روانشناسی مشاوره‌ای: کمک به افراد در حل مشکلات روزمره، تحصیلی، خانوادگی و شغلی
3. روانشناسی تربیتی: تمرکز بر یادگیری، آموزش و روانشناسی کودک و نوجوان
4. روانشناسی صنعتی و سازمانی: کاربرد روانشناسی در محیط کار، منابع انسانی و بهره‌وری سازمانی
5. روانشناسی سلامت: بررسی نقش عوامل روانی در سلامت جسمی و بیماری‌ها
6. روانشناسی رشد: مطالعه تغییرات روانی و رفتاری از تولد تا سالمندی
7. روانشناسی اجتماعی: بررسی تأثیر اجتماع و روابط بین‌فردی بر رفتار
پروژه جایگزین خدمت سربازی چیست؟
پروژه جایگزین خدمت، به برخی از مشمولان نخبه این امکان را می‌دهد که
به جای حضور در پادگان یا یگان نظامی، در قالب پروژه‌های تخصصی، پژوهشی، آموزشی یا خدماتی در سازمان‌ها و نهادهای دولتی یا نیمه‌دولتی فعالیت کنند.
این طرح توسط ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تعریف شده است و
در آن، مشمولانی که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا دکتری هستند (در برخی رشته‌ها و با شرایط خاص)، می‌توانند خدمت وظیفه عمومی خود را با انجام یک پروژه مرتبط با رشته تحصیلی خود، در یک سازمان مشخص و مورد تأیید، جایگزین کنند.
این طرح بر دو قسم پروژه جایگزین خدمت در سازمان‌های لشکری و کشوری و پروژه جایگزین خدمت در شرکت‌های دانش‌بنیان است.
اهداف پروژه جایگزین خدمت چیست؟
- استفاده از تخصص و دانش نخبگان، فارغ‌التحصیلان و محققان برای حل مسائل کشور
- کاهش بار نیروهای وظیفه در پادگان‌ها
- ایجاد بستری برای تولید علم، پژوهش و خدمات اجتماعی کاربردی
چه کسانی برای دریافت پروژه جایگزین خدمت واجد شرایط هستند؟
- نخبگانی که مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری دارند (همچنین دانشجویان دکتری که از پروپوزال خود دفاع کرده‌اند.)
- بدون غیبت از خدمت سربازی
- کسب امتیاز لازم از سوی بنیاد ملی نخبگان (برای آشنایی با حداقل امتیاز قبولی و نحوه امتیازبندی حتما این مقاله را ببینید.)
برای دریافت پروژه جایگزین خدمت حتما نیاز به احراز نخبگی دارید که از طریق سامانه سینا انجام می‌شود.
برای نحوه ثبت‌نام گام به گام در سامانه سینا حتما این مقاله را مطالعه کنید.
چه سازمان‌هایی معمولا پروژه جایگزین خدمت برای رشته روانشناسی دارند؟
برخی از کاربران که فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی هستند توانسته‌اند در سازمان‌های زیر پروژه جایگزین خدمت بگیرند.
- پژوهشگاه مطالعات اجتماعی نیروی انتظامی (ناجا)
- دفتر تحقیقات فرماندهی انتظامی تهران بزرگ (فاتب)
- مرکز تحقیقات علوم رفتاری بقیه‌الله
- دانشگاه امام حسین (ع)
- جهاد دانشگاهی ستاد مشترک ارتش
- مرکز مطالعات راهبردی ارتش
- پژوهشگاه نیروهای مسلح (فراجا)
- وزارت بهداشت (طرح‌های پژوهشی)
- سازمان آموزش و پرورش
- زیرمجموعه‌های سپاه پاسداران
- علوم پزشکی آجا
- سایر دانشگاه‌های وزارت علوم و بهداشت
تجربه واقعی گرفتن پروژه جایگزین خدمت برای رشته روانشناسی چگونه است؟
در این بخش دو تجربه واقعی افرادی که با رشته روانشناسی پروژه جایگزین خدمت گرفتند را مرور می‌کنیم:
تجربه اول پروژه جایگزین خدمت برای رشته روانشناسی
- درخواست احراز نخبگی: ۱۴۰۰/۱۱/۲۵
- کارگروه و برابراصل کردن مدارک: بازه ۱۴۰۰/۱۲/۲۰ تا ۱۴۰۰/۱۲/۲۵
- نامه (نیروهای مسلح): ۱۴۰۱/۰۲/۱۹
- مراجعه به داعا جهت تشکیل پرونده و نامه معرفی به سازمان: ۱۴۰۱/۰۲/۳۰
- مراجعه به مرکز پژوهش‌های فراجا- ناجا (خیابان یاسمی): ۱۴۰۱/۳/۵
سر تصویب موضوع و نوشتن پروپوزال بسیار بسیار وقتم هدر رفت، تقریبا سه بار موضوع و دوبار پروپوزال در مراحل ابتدایی بخاطر محرمانگی موضوعات رد شد.
- اعزام به آموزشی ۰۱ نزاجا: ۱۴۰۱/۰۸/۰۱
- شروع به کار: ۱۴۰۲/۰۸/۰۱
- گزارش اول: ۱۴۰۳/۰۲/۱۹
- گزارش دوم ۱۴۰۳/۰۴/۱۵
- تاریخ دفاع: ۱۴۰۳/۰۸/۱۶
- تحویل مدارک به داعا: ۱۴۰۳/۱۰/۲۶
- تاریخ صدور کارت: ۱۴۰۳/۱۱/۰۱
- تحویل کارت: ۱۴۰۳/۱۱/۰۸
- اطلاعات کارت: شروع به خدمت: ۱۴۰۱/۱۲/۰۱، پایان خدمت: ۱۴۰۳/۰۸/۰۱
نتیجه گیری شخصی: اگر به عقب برمی‌گشتم چون نرفتن به پادگان و غیره برام مهم بود.
بازم همین مسیر رو میومدم، ولی من واقعا اذیت شدم. در این مسیر، نمیدونم سازمان‌های دیگه یا حتی رشته‌های دیگه(روانشناسی بودم خودم) چقدر سخت پیش میره، ولی واقعا تصویب موضوع و پروپوزال از قبولی در دکتری سخت تر بود، ولی بقیه مراحل بجز کندی روند، سختگیری خاصی نداشت.
الان حساسیت‌ها برای روند این پروسه بیشتر شده، امیدوارم که دیگه کسی انقدر معطل نشه و کارهاش سریع انجام بشه.
تجربه دوم پروژه جایگزین خدمت برای رشته روانشناسی
- درخواست نخبگی: آذرماه 1400
- آموزشی: بهمن 1400 (شهید مدرس کرج، 21 روز هم بیشتر طول نکشید)
رشته‌ام روانشناسی هست و به پژوهشگاه مطالعات اجتماعی نیروی انتظامی معرفی شدم، از اونجا برای انجام پروژه به دفتر تحقیقات فرماندهی انتظامی تهران بزرگ (فاتب) معرفی شدم. هر دو سازمان (پژوهشگاه و فاتب) خیلی پیگیر بودن ولی چون موضوع مشخص نداشتن، من چندین ماه فقط پیگیر تصویب موضوع بودم که نهایتا آذر 1401 موضوع ام تصویب شد و فروردین 1402 پروپوزالم تصویب شد و کار رو شروع کردم، ولی توی پژوهشگاه گفتن که تاریخ شروع به کارت از زمان معرفی ات به سازمان حساب میشه و تعیین موضوع و تصویب پروپوزال جزیی از مدت زمان انجام پروژه هست.
- شروع به کار: 1401/04/01
- تصویب موضوع: 1401/09
- تصویب پروپوزال: 1402/01
- دفاع اولیه: 1402/06/06
- دفاع نهایی (بعد از اصلاحات و …): 1402/08/28
- ثبت پایان کار در سازمان بکارگیرنده: 1402/09/08 (برای من اینجوری بود که اول باید فاتب به عنوان سازمان بکارگیرنده یه نامه درون-سازمانی میزد به پژوهشگاه که پروژه اتمام پیدا کرده و بعد نامه پایان کار رو از پژوهشگاه بگیرم)
- دریافت نامه پایان کار: 1402/10/2
- تحویل مدارک به داعا: 1402/10/4
- تغییر وضعیت در سخا: 1402/10/17
- صدور کارت: 1402/10/21
- تحویل کارت: 1402/10/25
- مشخصات درج شده در کارت: شروع خدمت: 1401/04/01، پایان خدمت: 1402/09/01
من در کل راضی بودم از فرایند خدمت، مخصوصا چون نیازی نبود حضوری جایی برم فرصت خوبی داشتم تا همزمان به بقیه کارهام برسم. البته یه سال اولش برای تعیین موضوع و تصویب پروپوزال خیلی اذیت شدم و در آخر به سرهنگ دل آرا توی داعا مراجعه کردم و ایشون تلفنی پیگیری کرد و سریعتر کارم اکی شد.
برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با تیم بالنج در تماس باشید. 78581234-021
