ثبت اختراع یکی از موارد امتیازآور برای متقاضیان در بنیاد ملی نخبگان است.
برای درخواست نظام وظیفه دانشگاهی و فناور لازم است مدارک خود را در سامانه سینا ثبت کنید و
یکی از بخش‌های ثبت مدارک در سامانه سینا مربوط به وارد کردن اطلاعات و گواهی اختراعات شماست.
قبل از وارد کردن اطلاعات اختراع در سامانه سینا لازم است آن را طی انجام مراحلی به ثبت برسانید و گواهی آن را تحویل بگیرید.
ثبت اختراع به دو صورت داخلی و خارجی انجام می‌شود.
در این مقاله مراحل ثبت اختراع داخلی را با جزییات بیان می‌کنیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ثبت اختراع به صورت بینالمللی حتما این مقاله را ببینید.
اختراع چیست؟
برای ثبت اختراع داخلی، قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری در تاریخ 3/11/86 توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و ماده (1) این قانون «اختراع» را این‌گونه تعریف می‌کند:
«اختراع نتيجه فكر فرد يا افرادی است كه براي اولين بار فرآيند يا فرآورده‌اي خاص را ارائه مي‌كند و مشكلی را در يك حرفه، فن، فنّاوري، صنعت و مانند آنها حل می‌نمايد.»
بر اساس ماده (2) همین قانون، اختراعاتی که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشند، قابل‌ثبت هستند.
ابتکار جدید به معنای ابداعاتی است که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای افرادی که مهارت عادی در آن زمینه دارند، واضح و شناخته‌شده نباشد. از نظر کاربرد صنعتی، اختراعی باید قابلیت ساخت یا استفاده در یکی از شاخه‌های صنعتی را داشته باشد. واژه «صنعت» در این زمینه معنای وسیعی دارد و شامل مواردی مانند صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و حتی خدمات می‌شود.
گواهینامه ثبت اختراع (پتنت) چیست؟
پتنت یا گواهینامه ثبت اختراع، حق ثبت اختراع است که
از سوی مراجع قانونی به مخترع یا نماینده قانونی او برای مدت محدودی (حداکثر بیست سال) اعطا می‌شود.
این گواهینامه در ازای افشای جزئیات اختراع برای عموم صادر می‌شود.
هیچ‌کس نمی‌تواند بدون اجازه دارنده پتنت از اختراع ثبت‌شده برای استفاده‌های تجاری بهره‌برداری کند.
مدارک لازم برای ثبت اختراع داخلی چیست؟
ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور است.
برای ثبت اختراع، باید اظهارنامه را در سه نسخه و با استفاده از فرم خاص (الف – 1) به زبان فارسی تهیه کنید و پس از درج تاریخ، خودتان یا نماینده قانونی شما آن را امضا نمایید.
تبصره: در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر مدارک مرتبط به زبان دیگری غیر از فارسی تنظیم شده باشد،
ارائه اصل مدارک همراه با ترجمه عادی (غیررسمی) و کامل آنها الزامی است.
اگر تهیه ترجمه کامل برای شما امکان‌پذیر نباشد، می‌توانید خلاصه‌ای از آن را به زبان فارسی ارائه دهید.
اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور می‌تواند در حین بررسی اظهارنامه، از متقاضی درخواست ترجمه رسمی مدارک را داشته باشد. اگر اصطلاحات علمی و فناوری به‌کاررفته در اسناد، معادل فارسی نداشته باشند، ذکر همان اصطلاحات به زبان اصلی پذیرفته می‌شود.
پس از تکمیل اظهارنامه ثبت اختراع باید آن را به صورت حضوری یا از طریق پست سفارشی به اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور تحویل دهد. تاریخ دریافت اظهارنامه یا تاریخ ارسال داده، به‌عنوان تاریخ ثبت اظهارنامه محسوب می‌شود.
اظهارنامه ثبت اختراع داخلی چه ویژگی‌هایی دارد؟
اظهارنامه ثبت اختراع باید حاوی نکات زیر باشد:
1- اسم، شماره ملی، نشانی، کد پستی، تابعیت و سمت متقاضی
در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است ذکر نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و در صورت لزوم هرگونه شناسه دیگر آن الزامی است.
2- اسم، شماره ملی، نشانی و کد پستی نماینده قانونی متقاضی (در صورت وجود)
3- اسم، اقامتگاه و کد پستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند، در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد.
4- اسم، نشانی و شغل مخترع، در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد.
5 – عنوان اختراع به نحوی که اختراع ادعای روشنی را مشخص سازد و مشتمل بر کلماتی مثل «بهتر» و غیره نبوده و ترجیحا بین سه تا 10 کلمه باشد.
6 – تاریخ، محل و شماره اظهارنامه یا گواهینامه اختراع در خارج، در صورت درخواست حق تقدم- حق تقدم ثبت اختراع به این معناست که
هر ابداعی که درخواست ثبت آن زودتر ارسال شود، حق تقدم دارد.
طبق قانون هر کسی که درخواست حق تقدم کرده باشد،
باید هنگام درخواست ثبت اختراع، این درخواست را با استفاده از فرم مخصوص و مدارکی که نشان‌دهنده این حق باشد،
به اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور ارائه دهد.
7- اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلی در صورت تکمیلی بودن اختراع- تکمیلی بودن اختراع به این معناست که اختراع موردنظر به صورت جزئی یا مرحله‌ای به اختراعی دیگر اضافه شده و آن را تکمیل و بهینه‌تر کرده است.
8 – تعداد صفحات توصیف، ادعاها، خلاصه توصیف اختراع و نقشه ها
9- تعیین طبقه اختراع بر اساس طبقهبندی بینالمللی اختراعات
10- تعیین ضمائم
تبصره 1- در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضا آنها از طرف اشخاص مجاز، ضروری است.
تبصره 2- اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور، علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین باشد و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود.
ضمائم اظهارنامه برای ثبت اختراع داخلی کدامند؟
1. توصیف اختراع
2. ادعاهای اختراع
3. خلاصه‌ای از توضیحات اختراع
4. نقشه‌ها (اگر لازم باشد)
5. مدارک شناسایی متقاضی و مخترع
6. درخواست کتبی برای عدم ذکر اسم مخترع (اگر مخترع نخواهد نامش ذکر شود)
7. مدارک مربوط به حق تقدم (این مدارک باید همزمان با اظهارنامه یا حداکثر 15 روز بعد از آن ارائه شوند)
8. رسید پرداخت هزینه‌های قانونی
9. مدارک نمایندگی (اگر درخواست ثبت اختراع توسط نماینده قانونی انجام شود)
تبصره 1: اگر اظهارنامه نقص داشته باشد، اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور از متقاضی می‌خواهد که ظرف 30 روز آن را اصلاح کند. تاریخ تقاضا، همان تاریخ دریافت اصلاحات خواهد بود.
اگر اصلاحات انجام نشود، اظهارنامه رد می‌شود. برای افراد خارج از کشور این مهلت 60 روز است.
تبصره 2: اگر نقشه‌ها در اظهارنامه ذکر شوند اما ضمیمه نباشند،
اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور از متقاضی می‌خواهد که نقشه‌ها را ظرف 30 روز ارائه دهد.
تاریخ دریافت نقشه‌ها همان تاریخ تقاضا خواهد بود. در غیر این صورت، اشاره به نقشه‌ها نادیده گرفته می‌شود.
برای افراد خارج از کشور این مهلت 60 روز است.
توصیف اختراع برای ثبت اختراع داخلی باید چگونه باشد؟
توصیف اختراع باید شامل جزئیات کامل و به‌صورت واضح باشد و نکات زیر را در بر بگیرد:
1. عنوان اختراع همان‌طور که در اظهارنامه ذکر شده است.
2. زمینه فنی اختراع که مشخص می‌کند اختراع در چه حوزه‌ای قرار دارد.
3. مشکل فنی که اختراع برای حل آن ایجاد شده و اهداف اختراع
4. وضعیت دانش پیشین و پیشرفت‌های قبلی در زمینه اختراع که برای درک جدید بودن اختراع ضروری است.
5. ارائه راه‌حل برای مشکل فنی همراه با شرح دقیق و کامل اختراع
6. توضیح نقشه‌ها، اشکال یا نمودارها (در صورت وجود) به‌گونه‌ای که یک متخصص بتواند اختراع را درک کند و ارتباط اجزای آن را بفهمد. اشاره به شماره‌ها و ویژگی‌های اختراع در نقشه‌ها الزامی است.
7. بیان مزایای اختراع نسبت به اختراعات قبلی، به‌گونه‌ای که ویژگی‌های جدید بودن و تأثیر فنی اختراع روشن شود.
8. توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به‌کارگیری اختراع
9. ذکر کاربرد صنعتی اختراع در صورتی که این کاربرد از ماهیت اختراع مشخص نباشد.
ادعای اختراع برای ثبت اختراع داخلی چه ویژگی‌هایی دارد؟
ادعای اختراع باید مشخصات فنی اختراع را به وضوح و با جزئیات لازم بیان کند و شرایط زیر را داشته باشد:
1. تعداد ادعاها باید معقول باشد و با توجه به ماهیت اختراع، در صورت داشتن چندین ادعا، باید به ترتیب شماره‌گذاری شوند.
2. ادعاها نباید فراتر از اطلاعاتی که در توصیف اختراع ارائه شده، باشند و باید به طور کامل در توصیف اثبات شده باشند.
3. ویژگی‌های فنی که تحت حمایت قرار می‌گیرند باید با جملات مثبت بیان شوند.
4. از ارجاع به نقشه‌ها یا توصیف‌ها باید اجتناب شود، مگر در موارد ضروری. همچنین باید از عباراتی مثل «همان‌طور که در توصیف آمده» یا «همان‌طور که در نقشه‌ها نشان داده شده» خودداری کرد.
5. در صورتی که ارجاع به نقشه‌ها برای فهم ادعا ضروری باشد، پس از بیان ادعا باید شماره صفحه نقشه و علامت مشخص‌کننده آن در پرانتز ذکر شود.
6. ادعا نباید شامل شیوه اجرایی یا مزایای اختراع باشد.
ادعا یا ادعاها ممکن است مربوط به یک فرآورده، فرایند، روش دستیابی به یک فرآورده، یا ترکیبی از فرایند و فرآورده باشد، به شرطی که به یک مفهوم اختراعی خاص اشاره داشته باشند.
خلاصه توصیف اختراع برای ثبت اختراع داخلی باید چگونه باشد؟
خلاصه توصیف اختراع باید به‌طور دقیق زمینه فنی اختراع را مشخص کند تا در جستجو و بررسی سوابق اختراع ادعایی قابل استفاده باشد. نکات زیر باید در خلاصه اختراع رعایت شود:
1. خلاصه باید با عنوان اختراع شروع شود و بین 70 تا 200 کلمه باشد.
2. باید مشکل فنی، راه‌حل ارائه‌شده برای آن و کاربردهای اصلی اختراع را به‌طور خلاصه توضیح دهد.
3. در صورت لزوم، باید شامل فرمول‌های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا ویژگی‌های اختراع به‌درستی بیان شوند.
4. اگر برای توضیح اختراع به نقشه‌ها ارجاع داده شود، باید در داخل پرانتز نشانه‌هایی برای ارجاع به هر نقشه ذکر گردد.
5. نباید ارزش و مزایای اختراع بیان شود.
خلاصه توصیف تنها برای ارائه اطلاعات مربوط به اختراع است و نمی‌تواند مبنای تفسیر برای تعیین محدوده ادعاها قرار گیرد.
برای رسم نقشه‌ها، نمودارها، و جداول در اظهارنامه ثبت اختراع داخلی به چه نکاتی باید توجه کرد؟
1. نقشه‌ها باید بر روی کاغذ با دوام و در اندازه A4 کشیده شوند و با خطوط مشکی و یکدست طراحی گردند.
از ابزارهای فنی نقشه‌کشی استفاده شود.
حاشیه‌ها باید به این ترتیب باشد: از بالا 2.5 سانتی‌متر، از چپ 1.5 سانتی‌متر، از راست 2.5 سانتی‌متر و از پایین 1 سانتی‌متر
2. نقشه‌ها باید واضح و شفاف باشند تا امکان تکثیر و تصویر‌برداری وجود داشته باشد.
3. همه عناصر نقشه یا نمودار باید مقیاس یکسانی داشته باشند، مگر اینکه نیاز به برجسته‌سازی بخش خاصی باشد.
4. نقشه‌ها باید تا حد امکان به صورت عمودی روی صفحه قرار گیرند.
5. اعداد، حروف و نشانه‌ها باید واضح و خوانا باشند.
6. نقشه‌ها باید نشانه‌هایی داشته باشند که در توصیف اختراع به آنها ارجاع داده شود.
7. صفحات نقشه‌ها باید شماره‌گذاری شوند و ترجیحاً شماره صفحه در کنار تعداد کل صفحات باشد.
8. هیچ توضیحی نباید روی نقشه‌ها باشد، مگر در جداول و نمودارها
9. اگر نقشه‌ها، نمودارها یا جداول در بیش از یک صفحه قرار دارند، باید شماره‌گذاری و نشانه‌هایی مشخص برای ارتباط قسمت‌ها وجود داشته باشد.
در صورت استفاده از واحدهای اندازه‌گیری برای وزن، حرارت، انرژی، نور، صدا، مغناطیس و مشابه، باید از واحدهای متعارف استفاده شود.
سایر ضمائم اظهارنامه برای ثبت اختراع داخلی چه ویژگی‌هایی دارند؟
سایر ضمائم اظهارنامه (به جز نقشه‌ها، نمودارها و جداول) باید بر روی کاغذ A4 تایپ شده و نکات زیر رعایت شود:
1. فاصله بین سطرها بیش از 1.5 سانتی‌متر نباشد.
2. فرمول‌های شیمیایی و ریاضی ممکن است دستی نوشته شوند.
3. حاشیه صفحات باید 3 سانتی‌متر از بالا و سمت راست و 2 سانتی‌متر از پایین و سمت چپ باشد.
4. صفحات باید شماره‌گذاری شوند و شروع قسمت توصیف اختراع با شماره 1 باشد.
5. اوراق نباید تا خورده و پاره شده باشند و فقط یک‌طرفه نوشته شوند.
مراحل ثبت اختراع کدامند؟
1. ورود به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی
به سایت http://iripo.ssaa.ir بروید و مطابق با شکل زیر روی علامت «سه خط» در بالا گوشه سمت راست کلیک کنید.
از منوی بازشده گزینه «ثبت اظهارنامه اختراع» را انتخاب کنید و به ترتیب مراحل را ادامه دهید.
در صورتی که هنوز در سایت حساب کاربری ندارید لازم است تا پیش از ثبت ابتدا ثبت‌نام کنید.
2. مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه
– قبول تعهدنامه: قبول تعهدنامه برای رعایت قوانین مربوط به ثبت اختراع.
– انتخاب نوع اظهارنامه: مشخص کنید که آیا قصد ثبت یک اظهارنامه جدید دارید یا به ثبت اظهارنامه اختراع معترض هستید.
– وارد کردن اطلاعات اظهارنامه: اطلاعات زیر را وارد کنید:
- مالکیت اظهارنامه: مشخص کنید که اختراع به نام یک شخص حقیقی یا حقوقی ثبت می‌شود.
- نماینده قانونی: اطلاعات نماینده قانونی یا وکیل (در صورت وجود) وارد شود.
- دریافت کننده ابلاغ: شخصی که ابلاغ‌ها را دریافت می‌کند، می‌تواند یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
- مشخصات مخترع: نام و مشخصات مخترع باید وارد شود.
- عنوان و خلاصه اختراع: عنوان باید مختصر و نوآورانه باشد. خلاصه اختراع به اختصار وضعیت موجود و راه‌حل ارائه شده را شرح دهد.
- ادعای حق تقدم: در صورتی که اختراع در کشور دیگری ثبت شده باشد، ادعای حق تقدم باید ثبت شود.
3. بارگذاری ضمائم
از طریق گزینه بارگذاری پیوست، مدارک مورد نیاز (عکس، مستندات و غیره) را ارسال کنید.
4. بازبینی اطلاعات و ضمائم
اطلاعات وارد شده و ضمائم را بررسی و تأیید کنید.
5. پرداخت هزینه و دریافت شماره اظهارنامه
پرداخت هزینه ثبت اختراع به صورت آنلاین (برای ایرانی‌ها) یا به صورت ارزی (برای غیر ایرانی‌ها) انجام می‌شود.
پس از پرداخت، شماره اظهارنامه به شما داده خواهد شد.
6. بررسی اظهارنامه توسط اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور
پس از دریافت اظهارنامه و مدارک مربوطه، اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور اختراع باید ظرف 4 ماه، ابتدا از نظر شکلی آن را بررسی کند.
بعد از این بررسی، اگر شرایط شکلی اختراع تایید شد، باید اظهارنامه و مدارک را به مرجع ذی‌صلاح برای بررسی ماهوی ارسال کند.
مرجع ذی‌صلاح باید این مدارک را در حداکثر 5 ماه بررسی کند و نتیجه را به اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور اعلام کند.
اگر مرجع ذی‌صلاح پاسخ ندهد، اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور باید در مدت 3 ماه بررسی کرده و تصمیم بگیرد.
سازمان ثبت باید با استفاده از منابع داخلی و بینالمللی، کارشناسان را آموزش دهد و روندهای یکسانی برای بررسی اختراعات ایجاد کند.
سازمان ثبت باید با استفاده از منابع داخلی و بینالمللی پایگاه اطلاعات اختراعات راه‌اندازی کند تا بررسی‌های ماهوی تسهیل شود.
اگر بعد از بررسی اظهارنامه و مدارک آن، نیاز به اصلاح یا تکمیل مدارک باشد،
اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور باید به متقاضی اطلاع دهد تا ظرف 30 روز مدارک را تکمیل کند.
در غیر این صورت، اظهارنامه بی‌اعتبار خواهد شد. برای متقاضیان خارج از کشور این مهلت 60 روز است.
7. ثبت اختراع در دفتر
در صورت تأیید صحت اظهارنامه، اختراع در دفتر ثبت اختراعات به ثبت می‌رسد. اطلاعات زیر در دفتر ثبت اختراع ثبت می‌شود:
- شماره و تاریخ اظهارنامه
- شماره و تاریخ ثبت اختراع
- نام و نشانی مالک اختراع
- نام و نشانی مخترع، در صورتی که درخواست ثبت اختراع به نام فرد دیگری باشد
- نام و نشانی نماینده قانونی مخترع (در صورت وجود)
- عنوان اختراع
- طبقهبندی بینالمللی اختراع
- تاریخ و شماره اظهارنامه مقدم (در صورت ادعای حق تقدم)
- مدت حمایت اختراع
در دفتر ثبت اختراع برای هر اختراع دو صفحه اختصاص می‌یابد و هر گونه تغییر یا نقل و انتقال در صفحات ثبت می‌شود.
اطلاعات ثبت اختراع پس از تکمیل باید توسط مالک یا نماینده قانونی او و رئیس اداره ثبت اختراعات امضا شود.
8. آگهی ثبت اختراع
پس از ثبت، یک نوبت آگهی در خصوص ثبت اختراع منتشر می‌شود.
بعد از ثبت اختراع، آگهی مربوطه ظرف 30 روز در روزنامه رسمی منتشر می‌شود.
آگهی باید به امضای رئیس اداره ثبت اختراعات برسد و برای انتشار به روزنامه رسمی ارسال شود.
پس از انتشار آگهی ثبت اختراع و دریافت نسخه آن از روزنامه رسمی، گواهینامه اختراع صادر و به متقاضی تحویل داده می‌شود. گ
واهی‌نامه باید با استفاده از فناوری روز تهیه شده و شامل توصیف، ادعا، خلاصه توصیف و نقشه باشد.
9. صدور گواهینامه ثبت اختراع
اگر اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور تصمیم به اعطای گواهینامه اختراع بگیرد، باید این تصمیم را به صورت کتبی به متقاضی اطلاع دهد.
متقاضی باید ظرف 30 روز هزینه‌های ثبت اختراع را پرداخت کند.
در صورت عدم پرداخت در این مدت، اظهارنامه بی‌اعتبار خواهد شد. برای متقاضیان خارج از کشور این مهلت 60 روز است.
گواهینامه ثبت اختراع صادر می‌شود و پس از دریافت هزینه‌های مقرر، اصل آن به متقاضی تحویل داده می‌شود.
در صورتی که چند نفر درخواست ثبت اختراع داشته باشند، میزان سهم هر یک در گواهینامه اختراع ذکر خواهد شد.
در غیر این صورت، حقوق اختراع به صورت مساوی بین آنها تقسیم می‌شود.
اگر مالک اختراع ثبت‌شده درخواست پروانه بهره‌برداری کند، داره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور باید ظرف یک هفته درخواست را به مراجع مربوطه ارسال کند و
پس از دریافت نظرات آنها، پروانه بهره‌برداری صادر کند.
اگر مراجع پاسخ ندهند یا پاسخ منفی دهند، اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد املاک کشور موظف به صدور پروانه نخواهد بود.
اگر اخذ نظرات مراجع ذی‌ربط نیاز به پرداخت هزینه داشته باشد، پرداخت این هزینه بر عهده متقاضی است.
10. امکان تغییرات در اختراع
تغییرات در مضمون یا نقشه‌های اختراع به منظور تعیین حدود حمایت ممکن است صورت گیرد، مشروط بر این که از محدوده اطلاعات اولیه در اظهارنامه تجاوز نکند.
11. مدت اعتبار ورقه اختراع
مدت اعتبار ورقه اختراع از تاریخ تسلیم اظهارنامه محاسبه می‌شود.
مخترع باید سالیانه حق الثبت را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت، اختراع باطل می‌شود، اما امکان تمدید با پرداخت جریمه وجود دارد.
12. اعتراض به ثبت اختراع
ثبت اختراع قابل اعتراض در دادگاه عمومی تهران است.
نقل و انتقال ورقه اختراع برای معتبر بودن باید ثبت شود و تنها با سند رسمی در برابر اشخاص ثالث قابل استناد است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با تیم بالنج در تماس باشید.
