یکی از دغدغههای جدی دانشجویان و افراد تحصیلکرده برای ادامه تحصیل در خارج از کشور مسئله آزادسازی مدرک است.
دانشجویان دوره روزانه که به صورت رایگان تحصیل کردهاند، پس از تحصیل مدرک موقت دریافت میکنند و
طبق قوانین باید مدتی را در ایران کار کنند و به نوعی تعهد خدمت دارند.
پس از پایان دوره خدمت اصطلاحا مدارکشان آزاد میشود و میتوانند مدرک دائم، ریزنمرات و دانشنامه بگیرند.
بنابراین دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در خارج از ایران را دارند، چارهای جز آزادسازی مدرک و لغو تعهد ندارند.
دو روش برای آزادسازی مدرک وجود دارد که در این مقاله به روش آزادسازی مدرک با عدم کاریابی اشاره میکنیم.
آزادسازی مدرک یا لغو تعهد چیست؟
در ازای بهرهمندی از تحصیل رایگان (دوره روزانه که شهریه نمیپردازد)، فرد متعهد میشود که
برای مدت زمان مشخصی طبق مقطع تحصیلی، تعداد ترمها و سهمیهای که در کنکور استفاده کرده است، در کشور مشغول به کار شود.
مدت این تعهد که روی گواهی موقت پایان تحصیلات ذکر میشود، به عنوان «تعهد خدمت آموزش رایگان» شناخته میشود.
برای آزادسازی مدرک و دریافت دانشنامه و ریزنمرات دوره روزانه، این تعهد باید لغو گردد.
برای لغو این تعهد دو راه کلی وجود دارد:
1. عدم کاریابی
2. پرداخت هزینه+ارائه سوابق بیمه در صورت وجود
آزادسازی مدرک با عدم کاریابی چگونه است؟
بررسی شرایط متقاضی برای آزادسازی مدرک با عدم کاریابی
پیش از هر اقدامی باید مطمئن شوید که برای آزادسازی مدرک با عدم کاریابی واجد شرایط هستید:
1. از زمان درخواست لغو تعهد تا تایید درخواست، نباید هیچگونه سابقه بیمهای داشته باشید.
- بیمه خویشفرما به عنوان سابقه حساب میشود و مانع استفاده از این روش است.
- بیمه بیکاری مشکلی ایجاد نمیکند.
- بیمه در حین تحصیل (دورههای روزانه یا شبانه) مانع استفاده از روش عدم کاریابی نیست. (طبق آیین نامه جدید)
- بیمه خدمات درمانی از والدین مشکلی ایجاد نمیکند.
2.تاریخ فارغالتحصیلی در گواهی موقت ذکر شده است.
برای استفاده از این روش، باید از مقطع روزانه فارغالتحصیل شده باشید.
آزادسازی مدارک در حین تحصیل فقط با پرداخت هزینه ممکن است.
3. داشتن «کارت پایان خدمت» یا «معافیت دائم» الزامی است.
4. هنگام ثبتنام در سامانه جستجوی شغل (در ادامه توضیح میدهیم)، باید گواهی موقت فارغالتحصیلی همراه داشته باشید و
تاریخ صدور آن باید قبل از تاریخ ثبتنام در سامانه باشد.
5. باید حداقل شش ماه از ثبتنام شما در سامانه جستجوی شغل و یک سال از تاریخ فارغالتحصیلی یا صدور کارت خدمت/معافیت دائم گذشته باشد. حضور در کشور در این مدت الزامی است.
6. اعلام عدم کاریابی در مقاطع بالاتر، تعهد خدمت دانشآموختگان مقاطع قبلی را نیز لغو میکند.
برای مثال، اگر فارغالتحصیل مقطع ارشد هستید، ابتدا باید از پایینترین مقطع درخواست لغو تعهد کنید.
7. فارغالتحصیلانی که از فرصت مطالعاتی بهرهبردهاند، ابتدا باید وضعیت تعهد مربوط به فرصت مطالعاتی را تعیین کنند.
8. فارغالتحصیلان رشتههای پزشکی و پیراپزشکی به استثنای دامپزشکی مشمول مقررات این آئیننامه نمیشوند.
9. پیش از این، قانون ایجاب میکرد که افراد حداکثر شش ماه پس از تاریخ فارغالتحصیلی یا صدور کارت خدمت/معافیت، به دفاتر کاریابی مراجعه کنند. این قانون لغو شده و دیگر نیازی به مراجعه به کاریابی در این مدت نیست.
10. دانشجویان انصرافی و اخراجی نیز میتوانند از فرصت عدم کاریابی استفاده کنند.
ثبتنام در سامانه جستجوی شغل برای آزادسازی مدرک با عدم کاریابی (روش جدید)
در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۳، «شیوهنامه لغو تعهد خدمت آموزش رایگان با استفاده از گواهی عدم کاریابی» اصلاح شد و
مطابق آن، ثبتنام متقاضیان در سامانه جستجوی شغل برای آزادسازی مدرک با روش عدم کاریابی الزامی گردید.
قبل از اصلاحات جدید، متقاضیان واجد شرایط باید به صورت حضوری به یکی از دفاتر کاریابیهای مورد تایید وزارت کار مراجعه میکردند.
پس از ثبتنام و پایان بازه زمانی (۶ ماه)، نامه عدم کاریابی را به اداره کار مربوطه برده و نامه فیزیکی دریافت میکردند.
بعد این نامه را در سامانه سجاد بارگذاری میکردند.
اما اکنون متقاضی دیگر نیازی به مراجعه حضوری به دفاتر کاریابی ندارد و
میتواند بهطور شخصی در سامانه جستجوی شغل ثبتنام کرده و مراحل را پیش ببرد.
سامانه جستجوی شغل برای آزادسازی مدرک با کاریابی
معرفی سامانه جستجوی شغل
سامانه جستجوی شغل با هدف ارتباط سریع کارجویان و کارفرمایان، بهبود خدمات کاریابی راهاندازی شده است.
این سامانه به کارجویان و کارفرمایان امکان میدهد تا
با ثبت نام و تکمیل پروفایل شغلی، به جستجوی فرصتهای شغلی و نیروی کار بپردازند.
همچنین، این پلتفرم موجب کاهش بروکراسی و هزینههای جستجوی شغلی میشود و عملکرد دفاتر کاریابی را بهبود میبخشد.

کارجویان میتوانند بهطور آنلاین وارد سامانه شده، رزومه خود را تکمیل کرده و فرصتهای شغلی مرتبط با خود را جستجو کنند.
در صورت عدم دسترسی به اینترنت، میتوانند از طریق کاریابیها استفاده کنند.
کارفرمایان نیز میتوانند پس از ثبتنام، فرصتهای شغلی خود را در سامانه وارد و منتشر کنند.
از طرفی کاریابیها مسئول مدیریت درخواستها و ارتباطات میان کارجویان و کارفرمایان هستند.
همچنین، کاریابیها میتوانند اطلاعات کارجویان و کارفرمایانی که حضوری مراجعه میکنند را در سامانه ثبت کنند.
ثبتنام و انتشار درخواست شغلی در سامانه جستجوی شغل رایگان است.
متقاضیانی که در دفاتر کاریابی ثبتنام کردهاند باید اطمینان حاصل کنند که
تقاضای آنان در سامانه جستجوی شغل ثبت شده و درخواست شغلی آنها منتشر شده است.
فرآیند کلی در سامانه جستجوی شغل
در شکل زیر روند کلی یافتن شغل در سامانه جستجوی شغل را مشاهده میکنید.

برای آزادسازی مدرک با کاریابی با وجود این سامانه، دیگر مراجعه حضوری به اداره کار و دریافت نامه فیزیکی حذف شده است و صدور نامه بهصورت سیستمی از سامانه جستجوی شغل به سامانه سجاد منتقل میشود.
متقاضی باید رزومه و مدارک خود را در سامانه بارگذاری کرده و درخواست شغلی را منتشر کند.
در نهایت بازه زمانی ۶ ماهه از زمان انتشار آگهی شغلی در نظر گرفته میشود.
در پایان بازه ۶ ماهه، سابقه عملکرد متقاضی در سامانه جستجوی شغل، از جمله عنوان شغل و شرایط کاری درخواست شده، به همراه نحوه پاسخگویی به شغلهای پیشنهادی توسط متقاضی به سامانه سجاد ارسال میشود.
سازمان امور دانشجویان در صورتی که بر اساس گزارش وضعیت اشتغال متقاضی در سامانه جستجوی شغل تایید کند که
متقاضی بدون دلیل از پذیرش فرصتهای شغلی مرتبط با سطح تخصص و مهارت خودداری کرده است،
میتواند درخواست لغو تعهد و آزادسازی مدرک را رد نماید.
نکات مهم
- بازه شش ماهه کاریابی از زمان انتشار درخواست شغلی توسط متقاضی آغاز میشود.
- دقت کنید که موقعیت شغلی نامتعارف و غیرمنطقی وارد نکنید. اگر رشتههای تحصیلی شما در مقاطع کارشناسی، ارشد یا دکتری متفاوت است، برای هر مقطع به صورت جداگانه شغل مرتبط ثبت کنید تا مشکلی پیش نیاید.
- هنگام تکمیل درخواست شغلی، بیمه را گزینه «خیر» انتخاب کنید و حقوق را بر اساس توافق یا وزارت کار وارد کنید.
نحوه اطمینان از ثبتنام در سامانه جستجوی شغل
اگر جزو کسانی هستید که قبل از تبیین شیوهنامه جدید در کاریابیها ثبتنام کردهاید،
در صورت دریافت پیامک از سامانه جستجوی شغل با مضمون زیر میتوانید اطمینان حاصل کنید که
مشخصاتتان در سامانه جستجوی شغل ثبت شده است.
کارجوی گرامی ثبتنام شما در تاریخ ۰/۰/۰ توسط کاریابی … در سامانه جستجوی شغل با موفقیت انجام شد. علاوه بر هزینه ثبتنام لازم است در صورت بکارگماری از سوی کاریابی، حق الزحمه کاریابی را بر اساس مقررات بپردازید. در غیر این صورت هرچه سریعتر بایستی به کاریابی خود مراجعه کرده و درخواست ثبت اطلاعات و انتشار آگهی شغلی نمایند.
کسانی که پیامک فوق را دریافت کرده و میخواهند از صحت اطلاعات خود در سامانه اطمینان حاصل کنند.
وارد سامانه جستجوی شغل شوید و گزینه ورود از طریق دولت من را انتخاب کرده کد ملی و کد امنیتی را وارد کنید.
شماره تلفن و کدپستی را وارد کنید رمز عبور یک بار مصرف برای شما ارسال میشود که
با وارد کردن آن وارد سامانه شده و از شما تقاضای تغییر رمز میشود.
بعد از تغییر رمز میتوانید وارد اکانت خود شده و رزومه و مقاطع تحصیلی که کاریابی برای شما وارد کرده را مشاهده کنید.
لغو تعهد در سامانه سجاد برای آزادسازی مدرک با عدم کاریابی
ابتدا به آدرس سامانه سجاد مراجعه کرده و پس از ثبتنام، پروفایل خود را بسازید.
نحوه ساختن پروفایل در سامانه سجاد
برای ثبتنام در سامانه جامع امور دانشجویان (سجاد)، به آدرس https://portal.saorg.ir مراجعه کنید و
با بارگذاری اطلاعات و مدارک موردنیاز، پروفایل خود را ایجاد کنید.
در هنگام ثبتنام، اطلاعات مقاطع تحصیلی مختلف خود را وارد کرده و گواهی مربوط به هر مقطع را بارگذاری نمایید.
از آنجایی که برای آقایان تا تعیین وضعیت نظام وظیفه، گواهی موقت صادر نمیشود،
میتوانید به جای آن برگه معرفی به نظام وظیفه یا صورتجلسه دفاع را آپلود کنید.
همچنین در این مرحله نیازی به وارد کردن اطلاعات مقطع پیشدانشگاهی و دیپلم نیست.
در بخش واحدهای اخذ شده، تمامی دروس پاس شده، حذف شده و افتاده ذکر میشود،
این اطلاعات در ریزنمرات به همین صورت درج میشود.
همچنین، واحدهای جبرانی به واحدهایی گفته میشود که به دلایل مختلف، مانند تغییر رشته، در ابتدای دوره تحصیلی جدید باید آنها را پاس کنید. نمره این واحدها در معدل محاسبه نمیشود.
برای آشنایی کامل با ثبتنام و ثبت اطلاعات در سامانه سجاد حتما این مقاله را ببینید.
نحوه لغو تعهد در سامانه سجاد با عدم کاریابی
پس از ساختن پروفایل برای لغو تعهد در سامانه سجاد با عدم کاریابی، ابتدا از بخش خدمات سامانه مسیر زیر را دنبال کنید:
خدمات> امور دانشجویان داخل> لغو تعهد آموزش رایگان

پس از تکمیل مشخصات در این بخش، گزینهای تحت عنوان «نامه کاریابی ندارم» برای شما نمایش داده خواهد شد.
سپس تمامی اطلاعات مربوط به کاریابی، مانند نام سامانه جستجوی شغل (در صورتی که خود در این سامانه ثبتنام کردهاید)، تاریخ ثبتنام، شهر و سایر اطلاعات مورد نیاز را وارد کرده و درخواست خود را نهایی کنید.
پس از پرداخت ۱۰۰ هزار تومان، درخواست شما به دانشگاه ارسال خواهد شد.
دانشگاه پس از بررسی اطلاعات سامانه جستجوی شغل و مقایسه تاریخها (تاریخ فارغالتحصیلی، تاریخ ثبتنام در سامانه، کارت پایان خدمت برای آقایان، تاریخ صدور مدرک موقت) و عدم تداخل تاریخها، درخواست شما را تأیید میکند و به سازمان امور دانشجویان ارسال میکند.
پس از انجام بررسیهای لازم توسط سازمان، نامه لغو تعهد شما صادر خواهد شد.
دریافت دانشنامه و ریزنمرات رسمی پس از آزادسازی مدرک با عدم کاریابی
بعد از صدور نامه لغو تعهد و آزادسازی مدرک با عدم کاریابی، میتوانید برای دریافت دانشنامه و ریزنمرات رسمی اقدام کنید.
برای این کار، سایت دانشگاه خود را بررسی کرده و از روند حضوری یا غیرحضوری آن مطمئن شوید.
در برخی دانشگاهها، این روند تنها به صورت غیرحضوری انجام میشود و
مدارک مورد نیاز از طریق پست طی ۲۰ تا ۳۰ روز برای شما ارسال خواهد شد.
در غیر این صورت، باید به صورت حضوری و با همراه داشتن مدارک لازم برای دریافت دانشنامه اقدام کنید.
امکان آزادسازی مدرک با نامه عدم کاریابی برای نخبگان
پس از اتمام سربازی از طریق پروژه جایگزین خدمت نخبگان، امکان استفاده از کاریابی برای آزادسازی مدرک وجود دارد.
برای این منظور، معمولاً لازم است که شش ماه از ثبتنام شما در کاریابی گذشته باشد و یک سال از تاریخ صدور کارت پایان خدمت شما سپری شده باشد. البته مشروط بر اینکه حتی یک روز سابقه بیمه نداشته باشید مگر در حین تحصیل.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با بالنج در تماس باشید.
40 پاسخ
سلام
بازه رد شدن بیمه یا مقدار بیمه رد شده روی آزاد کردن مدرک با کاریابی اثر داره؟
سلام و وقت بخیر
بیمه حین تحصیل، بعد از تحصیل، بین مقاطع، قبل از مقاطع حتی یک روز سابقه بیمه باعث رد درخواست آزادسازی مدرک با عدم کاریابی میشود.
سلام و وقت بخیر.
قانون به تازگی تغییر کرده و
بیمه بعد از تحصیل، بین مقاطع، قبل از مقاطع، حتی یک روز سابقه بیمه، باعث رد
درخواست آزادسازی شما توسط سازمان می شود. فقط طبق ایین نامه جدید بیمه حین تحصیل مشکلی ایجاد نمیکند.
من می خوام مهاجرت کنم اما برای اپلای دانشگاه مدرک اصلیم رو نمیده به دلیل سربازی نرفتن. برای اپلای نیاز دارم اصل مدرک ببرمش دارالترجمه. چی کار کنم؟
باید مدرکتان را آزاد کنید. سه راه دارید:
نامه عدم کاریابی
پرداخت پول
سابقه کار و بیمه در ضورت شاغل بودن
برای لغو تعهد هم باید وضعیت خدمت نظام وظیفه تون مشخص باشه (برگ اشتغال به تحصیل، برگ سبز، یا کارت پایان خدمت و معافیت)
برای دریافت اصل مدرک هم باید برگه سبز داشته باشید.
استعلام سابقه بیمه و رد درخواست آزادسازی مدرکم به خاطر سابقه بیمه قطعیه؟
بله سازمان از سال 1403 به طور قطعی سابقه بیمه را استعلام میکند.
چطور متوجه شوم سابقه بیمه دارم؟
به این لینک مراجعه کنید.
اگر بیمه خویش فرما بریزم برای آزادسازی مدرک با عدم کاریابی دردسر میشه؟
بله. بیمه خویش فرما جزو سابقه محسوب میشود و مانع آزادسازی مدرک به روش عدم کاریابی میشود.
آیا بیمه بیکاری مانع آزادسازی مدرک به روش عدم کاریابی میشود؟
خیر بیمه بیکاری جزو سابقه محسوب نمیشود و مشکلی ندارد.
بیمه درمانی که پدر و مادر برامون میریزن چطور؟
خیر. بیمه درمانی مشکلی برای آزادسازی مدرک به روش عدم کاریابی ایجاد نمیکند.
آیا عضویت در نظام مهندسی مانع استفاده از روش عدم کاریابی است؟
بله. طبق نامه وزارت علوم به شماره /2/261617 4 مورخ 1402/08/15 به سازمان امور دانشجویان،
فارغ التحصیالن عضو سازمان نظام مهندسی شاغل محسوب می شوند و در صورتی که تاییدیه تحصیلی
مربوط به اشتغال در پرونده ایشان موجود باشد، امکان استفاده از روش عدم کاریابی را ندارند.
آیا قانون فرصت شش ماهه از زمان فارغ التحصیلی برای ثبت نام در کاریابی
همچنان پابرجاست؟
خیر. این قانون توسط رای دیوان عدالت به شماره 1556-1551 به تاریخ /23 /06 1400 ابطال شد.
محدودیت زمانی بعد از فارغ التحصیلی برای استفاده از این روش وجود ندارد.
اگر در حین پروسه عدم کاریابی، در مقطع روزانه مشغول به تحصیل شوم
فرایند عدم کاریابی دچار مشکل میشود؟
بله. به محض ثبت نام در مقطع روزانه، پروسه ی عدم کاریابی برای شما متوقف می شود و مجدد باید
بعد از فارغ التحصیلی یا انصراف از مقطع روزانه، پروسه را از اول شروع کنید.
آیا می توان از روش عدم کاریابی برای آزادسازی مدرک وزارت بهداشت استفاده کرد؟
خیر، فارغ التحصیلان رشتههای پزشکی و پیراپزشکی (به غیر از دامپزشکی) امکان استفاده از روش عدم کاریابی را برای آزادسازی مدرک خود ندارند.
دانشجویان انصرافی و اخراجی هم می تونند از روش عدم کاریابی استفاده کنند؟
بله. مطابق ابلاغیه وزارت علوم به شماره 244497/4 مورخ 03 /07 /1402 امکان استفاده از روش عدم کاریابی برای دانشجویان انصرافی و اخراجی مانند دانش آموختگان وجود دارد.
از این طریق نیازی به پرداخت هزینه برای مقطع انصرافی یا اخراجی نیست.
برای آقایان، دارا بودن کارت پایان خدمت یا کارت معافیت از خدمت الزامی است.
آیا به محض پایان سربازی و دریافت نامه ترخیص میتوان پروسه عدم کاریابی رو شروع کرد یا باید تا زمان رسیدن کارت صبر کرد؟
حتما تا زمان دریافت کارت صبر کرده و بعد پروسه عدم کاریابی از طریق سامانه جستجوی شغل را شروع کنید. اگر درخواست شغلی شما قبل از تاریخ صدور کارت باشد، درخواست آزادسازی شما در آینده
توسط کارشناس سامانه سجاد رد میشود.
سلام وقت به خیر
آیا این درست است که سامانه سجاد به سامانه گذرنامه متصل است و اگر بعد از فارغ التحصیلی خروج از کشور داشته باشیم امکان استفاده از روش نامه ی کاریابی وجود ندارد؟
سلام و وقت بخیر
سامانه سجاد به هیچ جا جز خودش متصل نیست.
سلام. آیا بغیر از 6ماه ثبت نام در سامانه جستجوی شغل، باید یک سال هم از تاریخ فارغ التحصیلی گذشته باشد یا یک سال از تاریخ صدور گواهی موقت؟
سلام و وقت بخیر
یک سال از تاریخ فارغ التحصیلی
سلام
من نامه عدم کاریابی رو از اداره مار در تاریخ اردیبهشت 1403 دریافت کردم.
اما چون وام تسویه نشده داشتم در سامانه سجاد بارگزاری نکردم
بعد از آن از شهریور تا آذر ب سرکار رفتم و 4 ماه بیمه دارم.
امروز ک نامه را در سامانه سجاد بارگزاری کردم، درخواست من بعلت داشتن بیمه رد شده
هیچ راهی وجود نداره؟
سلام. متاسفانه هیچ راهی وجود ندارد.
درود
1. من در نظام مهندسی عضو شدم ولی هنوز پروانه دریافت نکردم و در واقع پروسه رو کامل نکردم (هیچ هزینه ای به بنده واریز نشده و صرفا ثبت نام اولیه رو انجام دادم ولی در این پروسه مدرک تحصیلی خودمو وارد کردم و از دانشگاه تاییدیه مدرک هم براشون فرستادم). آیا مشکلی ایجاد میشه؟
2. در سامانه شغل یابی عنوان ” رییس بازار برق” رو باحقوق 60 میلیون زدم. آیا مشکلی داره؟
ممنون از پاسختون
سلام و وقت بخیر
اگر نظام مهندسی تاییدیه تحصیلی شما را استعلام گرفته باشد نمیتوانید از روش عدم کاریابی استفاده کنید.
درخواست شغلی شما باید متعارف، متناسب و مرتبط با رشته تحصیلی، حقوق وزارت کار یا توافقی با بیمه تمام وقت و حضوری باشد.
واقعا قانون عجیبیه؛ با عضویت خالی که درآمدی حاصل نمیشه و حتما فرد باید در آزمون قبول شود و پروانه برایش صادر شود در حالی که عضویت اولیه برای همه امکان پذیر است.
اطلاع دارید اگر از عضویت خارج شوم و دوباره درخواست شغلی ثبت کنم این موضوع مرتفع میشود یا خیر؟
متن دقیق قانون رو از کجا میتونم ببینم؟
سلام، وقت بخیر
آیا بیمه بین مقاطع روزانه همچنان مشکل داره برای آزادسازی با روش عدم کاریابی؟
سلام و وقت بخیر.
بیمه بعد از تحصیل، بین مقاطع، قبل از مقاطع، حتی یک روز سابقه بیمه، باعث رد
درخواست آزادسازی شما توسط سازمان می شود. فقط طبق ایین نامه جدید بیمه حین تحصیل مشکلی ایجاد نمیکند.
سلام، خود سامانه سجاد استعلام بیمه میگیره؟
قبلا اداره کاریابی اینکار رو انجام میداد فکر کنم
سلام وقت بخیر. بله کارشناس سامانه سجاد بیمه را استعلام میکند.